ولایت سرپل افغانستان
آشنایی با ولایت سرپل افغانستان
باغبان
یکی دیگر از ولایت‌های شمالی افغانستان سرپل نام دارد و در ۶۰۰ کیلومتری کابل واقع شده است. این ولایت شمالی، پیش از این بخشی از ولایت جوزجان بود. ولایت سرپل در سال ۱۳۶۷ با مرکزیت سرپل به جمع ولایت‌های مستقل کشور اضافه شد. «سوزمه قعله»، «سانچارک جویبار»، «سانچارک گوسفندى»، «صياد» «کوهستانات» و «بلخاب» ۶ ولسوالی دیگر این ولایت است که ۷۵درصد جغرافیای آن را کوه‌هاتشکیل می‌دهند. مساحت تقریبی این ولایت ۱۶۰۰۰ کیلومتر مربع است. بر اساس آمارها بین ۵۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار نفر، جمعیت را در خود جای داده است.در گذشته‌های خیلی دور شهر سرپل «انبار» یا «انبیر» نام داشته است.
در قدیمی‌ترین کتاب جغرافیایی دوران اسلامی «حدود‌العالم من المشرق الی المغرب» که حدود هزار سال پیش نوشته شده، در بارۀ انبار یا شهر سرپل فعلی این گونه نوشته است: «انبار یا انبیر شهری است نیکو و آبادان و جای بازرگانان و بارگه بلخ و با نعمت بسیار که بر دامن کوه آباد شده است.» امروزه در چند کیلومتری شمال سرپل قریه کهنه بازار قرار دارد که احتمال می‌رود انبار در آنجا بوده است. "یاقوت حموی" جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس مشهور قرن هفتم هجری قمری، در کتاب معروف خود به نام "مُعجَم البُلدان" این شهر را به صورت انبیر نوشته و آورده است که مقتل امامزاده "یحیی بن زید" در آنجاست. «آب جاری و باغ‌ها و تاکستان‌های فراوان دارد، عمارت‌های آن گلی است و به مسافت یکروزه راه در جنوب شبورقان وقوع دارد».
ولایت سرپل افغانستان (حَمَل ۱۳۹۲)، حرم امامزاده یحیی بن زید (ع) در حال بازسازی
شهر فعلی سرپل ظاهراً از آغاز قرن دهم هجری، یعنی حدود پنجصد سال پیش در این محل ساخته شده است. در همان سال‌ها پلی نیز ساخته می‌شود که شهرهای فاریاب و بلخ را به هم وصل می‌کند.بر همین اساس شهر جدید نام سرپل را کسب می‌کند.
در ولایت سرپل از سالیان پیش اقوام ازبک، هزاره، تاجیک، عرب، ایماق، پشتون و بلوچ زندگی مسالمت آمیزی با هم دارند. زبان گفتاری بیشتر مردم ولایت سرپل زبان فارسی است. زبان ازبکی نیز در بخش‌های این ولایت صحبت می‌شود. همچنین تعداد کمی هم به زبان پشتو صحبت می‌کنند.
بیشتر مردم ولایت سرپل به زراعت مشغول هستند. خاک حاصلخیز این ولایت دهقانان را برای کاشت بیشتر گندم، جو، جَواری، نخود، لوبیا و کنجد تشویق می‌کند. همچنین برای پرورش میوه‌های خربوزه، تربوز، انگور، ناک و سیب بسیار مناسب است.
بر اساس گزارش رياست معارف سرپل، ١٦٠ هزار دانش‌آموز دختر و پسر در ٣٨٩ مکتب اين ولايت مصروف فراگیری علم هستند. امور تدريسى اين مکاتب توسط ٣٥٠٠ معلم اداره مي‌شود. در بخش تحصیلات عالی‌نیز دانشکده تعلیم و تربیه، به عنوان اولین نهاد تحصیلات عالی به تاریخ ۱ حمل ۱۳۹۱ با پذیرش ۱۵۰ دانشجو در این ولایت راه اندازی شده است.
این ولایت تلویزیون محلی ندارد، ولی تمام تلویزیون‌های ملی و خصوصی افغانستان در مرکز و ولسوالی‌های آن قابل دریافت است. همچنین یک رادیو محلی دولتی با حدود ٣ساعت برنامه و یک رادیوی خصوصی با ۱۲ ساعت برنامه فعال هستند. چند گاهنامه و نشریه‌ی محلی نیز، در این ولایت فعالیت دارند.
«بزکشی»، به عنوان یک ورزش و تفریح هیجان‌آور، در این ولایت طرفداران زیادی دارد.
ولايت سرپل داراى چاه نفت و معادن زیادی از جمله مس است. بر اساس گزارش وزارت معادن، در منطقه بلخاب معدن مسی با ساحه اکتشافی ۲۱۰ کیلومتر مربع و ۲۴۷ کیلومتر مربع وجود دارد که از اولویت‌های استخراج در وزارت معادن و صنایع کشور به شمار می‌رود. ظرفيت چاه‌هاى موجود نفتى در اين ولايت ٢،٨ ميليون متر مکعب تخمين زده شده است. در سال‌های اخیر این امیدواری وجود دارد که با بهره‌برداری از این معادن و چاه‌ها، پیشرفت و آبادانی بسیاری نصیب مردم این ولایت شود.
این ولایت به خاطر پیشینۀ کهن تاریخی خود، دارای آثار بسیاری از دوره‌های مختلف تاریخ است. ولی متاسفانه به علت سال‌ها جنگ، ناامنی و بی‌نظمی‌های موجود، بسیاری از آن‌ها از بین رفته‌اند یا در معرض نابودی قرار دارند.یکی از داشته‌های تاریخی این ولایت، مقبره امام زاده یحیی بن زید شهید(ع) از شاهکارهای معماری دوره سلجوقیان است. کتیبه‌های زیبا و گل کاری شده به خط کوفی، و گچ‌بری‌های فوق العاده ظریف که توسط یکی از مخلصان امام به نام «محمد بن شاذان الفارسی» به یادگارمانده است. طرح توسعه بارگاه امام زاده یحیی بن زید شهید(ع) در سال ۱۳۸۲ با حمایت آیت‌الله عالمی بلخابی و هماهنگ با وزارت‌خانه‌های دولتی مربوطه و مقامات محلی شروع و در حال تکمیل شدن است. کتیبۀ مقبرۀ امام زاده یحیی، به خط کوفیست و جزء آثاری است که در «یونسکو» ثبت شده است. به همین خاطر، در بازسازی حرم، حرم قدیمی را، در زیر گنبد جدید محفوظ نگاه داشته اند.
