کشت و برداشت پیاز
Allium cepalنام علمی
Liliaceaeخانواده
Onion نام انگلیسی
تاریخچه
پیاز یکی از سبزیهای مهم و مشهور دنیا است . این سبزی در بیشتر نقاط دنیا کشت می شود . پیاز گیاه بومی جنوب غربی آسیا و احتمالا مربوط به ناحیه ای بین فلسطین و هندوستان و یا منطقه شرق مدیترانه می باشد . بعضی ایران را موطن اصلی پیاز می دانند ، از زمانهای بسیار قدیم پیاز کشت می شده است و مردم به خصوصیات این سبزی پی برده اند .
مشخصات گیاه شناسی
نام علمی پیاز Allium cepaاست واز خانواده سوسنیها liliaceaeاست.پیازبا وجود اینکه دو یا چند ساله است ودر سبزی کاری به طور محصول یک ساله کاشته میشود.جنس Alliumcepaدارای گونه های زیادی است که اغلب تولید غده پیاز کرده ولی گونه های وحشی در این جنس یافت میشود که به جای تولید بذر تولید پیاز چه های کوچک در خوشه گل میکند که برای تکثیر از آن استفاده میشود.
گل
گل پیاز دارای سه پرچم و یک تخمدان ۶ برچه ای می باشد . ساقه گل دهنده همانند توپ به نظر می رسد .
ساقه
پیاز دارای ساقه پهن نازک ، مدور ، سفید رنگ و زیر زمینی است . که از قسمت زیرین آن ریشه ها خارج می گردند . و نیز از قسمتهای فوقانی آن برگهای ضخیم تر ، متورم و فلس مانند ، که سفید یا قرمز رنگ بوده و کلروفیل خود را از دست داده اند و از مواد غذایی ذخیره شده اند خارج می گردد .
ریشه
ریشه پیاز نسبتا ضخیم و گوشتی و ساده است از قسمتهای تحتانی ساقه زیر زمینی خارج می شود . طول این ریشه ها نسبتا کوتاه و انتشار آن در داخل خاک در ۱۰ یا ۲۰ سانتیمتر قسمت فوقانی خاک مزرعه می باشد .
در وسط صفحه ساقه زیرزمینی نقطه رویش پیاز که نقش جوانه انتهایی ساقه هوایی را بازی می کند قرار دارد و در این محل است که ساقه گل دهنده و برگ سبز بوته پیاز ظاهر شده و در فضا به رشد خود ادامه می دهد .
اغلب بین برگهای زیرزمینی که حجم پیاز را تشکیل می دهند جوانه هایی به وجود می اید که پس از رشد هر یک از آنها تولید پیاز کامل می کنند و از این پیازهای کوچک که ما بچه پیاز می نامیم می توان برای ازدیاد گیاه استفاده کرد .
این پیازهای کوچک معادل شاخه های فرعی ساقه هوایی سایر گیاهان می باشند ، البته از نظر سبزی کاری و تولید پیاز به منظور تجارتی این خاصیت تولید بچه پیاز ژنتیکی و ارثی ، یکی از علل نا مرغوبی محصول است ، این نوع پیازها را پیاز دو قلو مینامند .
آب و هوای مورد نیاز
پیاز را به خاطر اینکه تعداد زیادی ارقام دارد در بیشتر نقاط جهان کشت می کنند ، چه در نقاط سرد سیر که بهترین محیط برای کاشت این محصول است و چه در نواحی گرم و گرم و معتدل با روز کوتاه ، ولی همانطور که اشاره شد بهترین محیط برای رشد پیاز و تشکیل غده یا پیاز آب و هوای خنک و روزهای بلند است ، در صورتی که برای رسیدن پیاز ، درجه حرارت زیادتر و محیط خشک تری نیاز است . به همین جهت سطح انتشار زیاد نسبتا وسیع است و از نواحی سرد شمالی تا نواحی خیلی گرم جنوب می توان آن را کاشت .پیاز چون محصول فصل خنک است و در دمای حدود ۷تا۱۸ سانتیگراد جوانه می زند و در دمای بین ۱۳تا۲۴ درجه سانتیگراد بهترین رشد و نمو را دارد . حرارت کم و رطوبت بالا در اوایل دوره رشد و گرما در اواخر دوره رشد برای پیاز بسیار مناسب است . در نواحی گرم سیر بیشتر از فصل پاییز و زمستان برای کاشت پیاز استفاده می کنند ، در صورتی که در نواحی سرد شمالی این گیاه محصول تابستانه است .
تاثیر طول مدت روشنایی (فتوتروپسیم) در تشکیل پیاز و بذر
تشکیل غده های پیاز بیشتر به طول دوره روشنایی بستگی دارد . بنا بر آزمایشات گارنر Garner و آلارد Allarrd و مک کلیلند MC clelland و تمپسن Thompson و سمیت Smith تمام انواع پیازهای معمولی در هر درجه حرارتی و در هر نقطه تولید پیاز نمی کنند و گل نمی دهند . بلکه انواع مخصوصی هستند که در روزهای بلند تابستان یعنی در نقاط شمالی که طول روز بیش از ۱۶ ساعت نیز می رسد . تولید پیاز و گل می کنند ، ولی در نقاط جنوبی که روزها کوتاهتر است اگر درجه حرارت محل کاشت کمتر از ۲۰ تا ۱۲ درجه سانتیگراد نشود برای مدت زیادی (۱۲-۱۰ ماه ) پیاز سبز مانده و بذر و غده و پیاز تولید نمی کند .
در مقابل این نوع پیازها ارقامی نیز وجود دارند که در نقاط جنوبی که طول مدت روشنائی در روز ۱۲-۱۰ ساعت است به مقدار زیاد تولید پیاز و بذر می کنند .
گارنر و آلارد و مک کلیلند فقط تاثیر روشنایی را در تولید پیاز و گل مورد مطالعه قرار داده بودند ولی تمپسن و سمیت تاثیر مقدار حرارت را نیز مطالعه کرده و چنین نتیجه گرفته اند که برای تولید پیاز حرارت نسبتا زیاد لازم است . و دمای زیاد همانند طول دوره روشنایی در تشکیل بذر و غده پیاز تاثیر فراوان دارد .
طبقه بندی پیازها
طبقه بندی بر اساس نوع رقم
۱- آلیوم سپا رقم اگرگاتوم Al. Cepa.Var : Aggregatum در خاک تولید پیاز می کند .
۲- آلیوم سپا رقم ویوی پاریوم Al. Cepa.Var : Viviparum یا پیاز درختی . این نوع پیاز در ساقه گل دهنده به جای گل تولید پیازهای کوچک می کند .
طبقه بندی بر اساس طول روز
به طور کلی ارقام پیاز از نظر طول روز در سه گروه روز کوتاه ، روز متوسط ، و روز بلند قرار می گیرد .
الف ) پیازهای روز کوتاه : این ارقام در مقایسه با سایر واریته ها ، طی دوره رشد ، به کمترین روز حدود (۱۲-۱۱) ساعت نیازمندند . زمان لازم برای برداشت محصول ، حدود ۷ ماه به طول می انجامد . از این رو ارقام روز کوتاه با توجه به شرایط آب و هوایی در پائیز کشت و در اواخر زمستان یا اوایل بهار برداشت می شوند . ارقام تگزاس ارلی گرانو PRR ۵۰۲ ، هیبرید پریما و را و سرکره برازجان روز کوتاه اند .
ب ) پیازهای روز متوسط : این پیازها احتیاج به آب و هوای ملایم و طول روز متوسط داشته و مناسب نواحی معتدل با عرض جغرافیایی ۳۶-۳۲ درجه هستند . این نواحی به طول روز حدود ۱۴-۱۳ ساعت احتیاج دارند و برای تکمیل غده های پیازهای خود یک دوره ۶-۵ ماهه را باید سپری کنند . این ارقام در نواحی معتدل در زمستان می کارند و در اواخر بهار و یا اوایل تابستان برداشت می کنند . و از ارقام را روز متوسط می توان به رامهرمز ، طارم و سفید ساری ، سفید گرگان ، لوشان اشاره کرد .
پ) پیازهای روز بلند : این ارقام برای تولید پیاز ، احتیاج به طول روز زیاد و درجه حرارت بالا دارند . طول روز مناسب برای تشکیل پیاز در این ارقام حدود ۱۶ ساعت است و نواحی کشت این ارقام در ایران ، مناطق سرد و معتدل سرد می باشد . این ارقام در اوایل بهار کشت و در اواخر تابستان یا اوایل پاییز برداشت می شوند . دوره رشد آنها حدود ۶ ماه می باشد . قابلیت انبار کردن و حمل و نقل این ارقام معمولا خوب است .از ارقام روز بلند می توان قرمز آذر شهر ، سفید کاشان ، سفید قم ، قولی قصه ، سفید کمره ای خمین ، درچه اصفهان ، قرمز ری ، محلی کردستان را نام دارد .
طبقه بندی بر اساس رنگ
پیازهای ایرانی : ۱- سفید : پیاز سفید کاشان ، سفید قم
۲- قرمز : پیاز طارم ، ری ، آذر شهر
۳- صورتی : پیاز نوشهر
۴- بنفش : پیاز کهریزک
پیازهای آمریکایی : ۱- زرد : کره زرد Yellow globe
۲- سفید : کره سوت پرت سفید South white globe
۳- قرمز : کره قرمز سوت پرت South port red globe
طبقه بندی بر اساس شکل
از نظر شکل نیز پیازها به دو دسته تقسیم می شوند :
الف ) پیازهای گرد کروی : رقم Zittauergelb که یک رقم آلمانی است .
ب) پیازهای گرد شلجمی : رقم Branschwiegerdunkelblutrot که یک رقم آلمانی است .
نوع خاک و ساختمان خاک
از آنجایی که ریشه بوته پیاز کوتاه و سطحی است خاکی که این گیاه در آن کاشته می شود باید از حیث مواد غذایی خیلی غنی باشد ، پس پیاز در هر نوع خاک از خاکهای شنی لومی تا خاکهای رسی سنگین و نیز در خاکهای هوموسی قابل کشت است . البته خاکهای رسی برای کشت پیاز مناسب نیستند ، زیرا یا غده خوب در آنها تشکیل نمی نمی شود و یا پیاز به دست آمده بد شکل می گردد ، مگر اینکه این خاکها به وسیله کودهای دامی سبک شوند ، علت این موضوع سخت بودن آنهاست ، چنانکه در اوایل رشد ریشه پیاز قدرت نفوذ در آنها را ندارد .
البته چون پیاز معمولی مانند کلیه گیاهان پیازی و آنهایی که دارای ریشه غده ای شکل هستند طالب خاک سبک شنی و سست می باشند ، بهترین خاک برای کاشت این محصول زمینهایی که از حیث مواد آلی غنی هستند و زمینهای معدنی شنی یعنی لیمونی سبک می باشد .
خاکهای شنی لومی اگر با کودهای دامی و شیمیایی تقویت شوند و به اندازه کافی هوموس داشته باشند ، برای رشد پیاز بسیار مناسب خواهند بود ، چون این گونه خاکها برای محصول پیش رس فوق العاده ارزشمند است . در هر صورت نوع خاکی که برای کشت پیاز استفاده می شود ، باید از زهکشی خوبی برخوردار باشد .
اسیدیته خاک
پیاز نسبت به اسیدیته خاک بسیار حساس است . بهترین محصول پیاز در خاکهایی با PH ۵/۶ تا ۸/۵ به دست می آید . پیاز در PH کمتر از ۸/۵ نمی تواند رشد کند ، چون در این PH یون آلومینیوم سمی است در این صورت با اضافه کردن آهک ، PH خاک را بالا می برند . اضافه کردن ۱ تا ۲ تن آهک آب دیده در هکتار ، متناسب با نوع PH خاک ، توصیه شده است .
از طرفی در PH بالاتر از ۵/۶ بعضی از عناصر مانند منگنز برای پیاز غیر قابل استفاده است .
مجموعه عملیات تهیه زمین برای کاشت
تهیه زمین باید با دقت و مراقبت فراوان صورت گیرد . چون تولید ریشه فرعی در این گیاهان بسیار کم است . زمینی که به کاشت پیاز اختصاص داده می شود باید مسطح و عاری از سنگ درشت باشد زیرا در زمینهایی که دارای شیب زیاد هستند در موقع آبیاری فشار و سرعت آب زیاد بوده و بذر تازه کاشته شده و یا نشای پیاز را شسته و از بین می برند ، اگر زمین سنگلاخ باشد علاوه بر اینکه مانع رشد پیاز در داخل خاک می شود ، استفاده از وسایل کار چرخ دار دستی مانند وجین کن و سله شکن و کود پاش را که بعد از سبز شدن بذر مورد استفاده قرار می گیرند مشکل و نامنظم می کند .
ابتدا در پاییز سال قبل از کشت زمین را کود دامی داده و سپس زمین را به عمق ۲۵ تا ۱۵ سانتیمتری شخم زده و بعد برای آنکه کود و خاک به طور کامل مخلوط شود و کلوخها نیز خرد شوند ۲ تا ۳ مرتبه دیسک زدن حتما لازم است .
در زمینهای لیمونی سنگین سه مرتبه دیسک زدن حتما لازم است تا زمین کاملا نرم و هموار شود . ولی در اراضی شنی و لیمونی سبک دو مرتبه دیسک زدن در دو جهت عمود به یکدیگر کافی است .
پس از آنکه زمین به این ترتیب تهیه و حاضر شد تا اواخر اسفند و یا اوایل فروردین ماه سال بعد صبر کرده و در آن موقع به محض آنکه رطوبت زمین اجازه ورود به مزرعه را بدهد . مجددا سطح زمین را با یک مرتبه دیسک زدن نرم می کنند . البته در برخی از کشورها مانند آلمان مخصوصا در اراضی شنی در بهار پس از دیسک با غلطک سبکی سطح مزرعه را می کوبند و پس از آن با بذر پاش دستی یا موتوری اقدام به کاشت بذر می کنند .
کود دهی پیاز:
کود دامی : کود دامی و یا کود سبز برای اصلاح فیزیکی خاک و نیز در زمینهایی که از حیث مواد آلی یعنی هوموس فقیر هستند حتما لازم است . استفاده از انواع مختلف کود در بالا بردن میزان محصول نقش عمده ای دارد . گذشته از این ، تغذیه غده پیاز در سال اول روی کیفیت بذر در سال دوم اثر مطلوبی دارد . این امر به خصوص در خاکهای معدنی که مقدار کمتری رس دارند بسیار حائز اهمیت است . پیاز به کود دامی زیاد احتیاج دارد ، و می توان گفت میزان مصرف کود حیوانی دو برابر سایر سبزیها است ، بنابراین توصیه می شود که از کودهای دامی در کشتهای قبلی زمین در دست کاشت پیاز استفاده شود کود دامی اگر تازه باشد باید در پاییز سال قبل از کاشت یعنی اقلا ۴ تا ۳ ماه قبل از بذر کاری و یا نشا کاری با خاک مخلوط گردد . اگر این امر ممکن نبود در بهار یا در اسفند ماه که موقع کاشت بذر است باید حتما از کود دامی پوسیده استفاده کرد و اگر کود پوسیده نبود باید از دادن آن صرف نظر کرد و به استفاده از کود شیمیایی اکتفا کرد چون استفاده از کودهای دامی تازه که دارای بذر علف هرز هستند برای مزرعه پیاز واقعا زیان آور است ، به علت اینکه پیاز در اوایل رشد بسیار ضعیف بوده و به کندی رشد و نمو می کند ، لذا علفهای هرز به آسانی به آن غلبه می کنند . بهترین طرز استفاده از کود دامی آن است که کود را به مقدار زیاد (در حدود ۴۰ تا ۵۰ تن در هکتار ) به محصول سال قبل که حتما یک گیاه وجینی مانند سیب زمینی یا چغندر قند یا گوجه فرنگی و یا نباتات خانواده کدوئیان خواهند بود بدهند . کاشت پیاز بعد از گیاهان تیره بقولات (لوبیا چشم بلبلی ، باقلا) باعث افزایش محصول می گردد ، لذا قرار دادن گیاهان تیره بغولات در تناوب زراعی پیاز بسیار مناسب است .
کمبود ازت:ازنشانه های کمبود ازت در پیاز می توان به کوچک شدن اندازه بوته و برگها ،رنگ پریدگی وزردیدگی عمومی در برگها پایین بوته اشاره کرد
کمبود فسفر:وجود فسفر برای رشد اولیه ریشه ضروری است کمبود آن توقف رشد برگهای جوان کوچک وبه رنگ سبز تیره متمایل به خاستری و برگهای پیر زرد رنگ میگردد
کمبود پتاسیم:کاهش کیفیت در محصول را خواهیم داشت ازنشانه های ظاهری آن توقف رشد در حالت عمومی و کوتاه شدن میانگره و کوچک ماندن برگها میتوان اشاره کرد
کمبود مس:کاهش مس باعث کاهش محصول،رنگ پریدگی و کاهش قابلیت انبارداری پیاز می شود
کمبود منیزیم:به عنوان عامل کلروز برگها شناخته شده .
کود های آلی پشنهادی نیاک اکام جهت تغذییه پیاز خوراکی:
هیومیک اسید
N.P.K
میزان و روش مصرف کود های آلی نیاک اکام:
هیومیک اسید:۱۰-۱۵لیتر در هکتار
از زمان کشت تا زمان ظهور گل تقسیم در دوره های ابیاری
N.P.K:۱۰-۱۵لیتر در هکتار
در طول دوره رشد ۳تا۴مرحله
بذر:
بذر پیاز تقریبا یک هرم مثلث القاعده نامرتب و رنگ آن سیاه است و به ابعاد : پهنای بذر ۱ تا ۲ میلیمتر و درازای بذر ۳تا۴ میلیمتر و کلفتی بذر ۵/۰ تا ۱ میلیمتر است .
وزن ۱۰۰۰ دانه بذر پیاز ۷/۲ تا ۴ گرم است . بذر پیاز در بهترین شرایط نگهداری قوه نامیه خود را ۳۰-۲ سال حفظ می کند ولی بهتر است بذر یکساله کشت گردد .
تکثیر و کاشت
عمق کاشت :
الف ) عمق کاشت پیازچه هایی که به منظور پیاز سبز کاشته می شوند ، حدود ۳ تا ۲ سانتیمتراست که باید آنها نزدیک به هم کشت گردند به طوری که با هم تماس داشته باشند . فاصله خطوط کاشت آنها نیز حدود ۳۰ سانتیمتر است و وقتی که طول بوته ها به ۱۰ سانتیمتر رسید ، پای بوته خاک ریخته می شود که قسمتی از پیاز سفید شود .
ب) عمق کاشتپیازچه ها برای تولید پیاز حدود ۵/۱ سانتیمتر می باشد و فاصله دو بوته بین ۷۰ تا ۷ سانتیمتر و فاصله خطوط کشت ۴۰-۳۰ سانتیمتردر نظر گرفته می شود . چون هدفمان تولید پیاز خشک است . به اطراف بوته خاک داده نمی شود . چون خاصیت انبارداری پیاز کم می شود .
به طور کلی پیازی که از طریق کشت پیازچه تولید می گردد ، قدرت انبارداری خوبی ندارد و نمی توانیم آن را برای مدت طولانی نگهداری کنیم . برای نگهداری پیاز برای مدت طولانی باید از طریق کشت مستقیم بذر اقدام کرد .
تکثیر
الف ) تولید پیاز از طریق پیازچه هایی که در خوشه گل پیاز مصری به وجود می آید . این نوع پیاز مصری با نام Allium cepaVar:Viviparum که تولید بوته ای می کند که بافت اندام آن بسیار سخت می باشد و این نوع پیاز چند ساله است . و به جای گل و بذر ، تولید توده ای از پیازچه در انتهای ساقه گل دهنده می کند . برای تکثیر این نوع پیاز ، از این پیازچه ها استفاده می شود .
ب ) استفاده از پیازچه هایی که پیاز نوع Potato onion یا Multiplieronion تولید می کنند . نام علمی این نوع پیاز Allium cepaVar:aggregatum می باشد . این نوع پیاز به طور کلی تولید بذر نمی کند، ولی تولید پیازچه هایی در اطراف پیاز اصلی می نماید . می توانیم پیازچه ها را از هم جدا کرده ، جداجدا و یا اینکه در حالت جدا نشده بکاریم . به هر حال این پیاز به صورت پیازچه و یا پیاز سبز مصرف می شوند . در موقع کاشت پیازچه ها باید دقت کرد که آنها در خاک فرو نروند ، بلکه باید کمی خاک یا کود پوسیده روی پیازچه قرار داده شود .
لازم به توضیح است که در خارج از ایران بعضی از ارقام پیاز را صرفا به خاطر تولید پیازچه و تهیه پیاز سبز می کارند . و به آن گرین بانچینگ اونیون می گویند . این رقم به هیچ عنوان تولید غده نمی کند ودارای رشد سریع می باشد و ممکن است از پیازچه و یا بذر به وجود آید . از بین این ارقام می توان از : اورگرین ، پلنن ویل ، بانچینگ و وایت بانچینگ نام برد .
ج ) استفاده از پیاز هایی که از کشت متراکم بذر در سال زراعی قبل به دست آمده اند . در این روش از پیازهایی استفاده کرده که قطرشان بین ۵/۲ –۵/۱ سانتیمتر باشد .
د ) کشت بذر : این روش کشت در بیشتر نقاط جهان معمول است و به دو نوع است :
الف ) کشت مستقیم بذر در محل اصلی :
زمان کشت مستقیم بذر پیاز به عوامل زیادی بستگی دارد ، که از آن جمله می توان شرایط آب و هوایی منطقه ، نحوه کاشت ، و بالاخره رقم پیاز را نام برد . در مناطق سرد سیری که زمستان یخبندان دارند به محض برطرف شدن سرمای بهاره باید به کشت پیاز اقدام کرد . فاصله خطوط دریفها در کشت پیاز حدود ۴۰-۳۰ سانتیمتر در نظر گرفته می شود . و بذور آن به فاصله ۲ سانتیمتری از هم کشت می گردند .
ب) کشت از طریق نشاء:
در این روش از پیازچه هایی استفاده شده که از کشت متراکم بذر در سال قبل به وجو آمده اند برای این منظور در اوایل پاییز بذور به طور متراکم در محلی سرپوشیده کشت می گردند ، و در طول مدت زمستان پیازچه ها در دوره خواب به سر می برند و به محض مساعد شدن هوا به محل اصلی منتقل می شوند . مدت خزانه گیری بین ۱۰ تا ۶ هفته است . در مناطق سرد سیری به محض مساعد شدن هوا اقدام به تهیه خزانه می کنند . (در صورتی که بخواهیم خرانه درهوای ازاد باشد ) نشاها در فضاهایی که بین ۳۰-۴۰ سانتیمتر از هم فاصله دارند ، به فواصل ۱۰ سانتیمتری نشا می شوند . نشاها می توانند اندازه های مختلفی داشته باشند . ولی طول و قطر نشاها اگر به اندازه مداد نباشد ، کاشت آنها توصیه نمی شود . چون باعث شکافته شدن ریشه متورم یا دو تایی شدن ریشه می شود . که این خود باعث به وجود آمدن ساقه های بذری زود رس می گردد . لازم به ذکر است که حدود ۴ تا ۲ کیلوگرم بذر برای تهیه نشا یک هکتار زمین کافی است . ولی برای کشت مستقیم پیاز به ۱۸-۸ کیلوگرم بذر در هکتار نیاز داشته . ولی با توجه به طرز کاشت و پیش بینی آفات در زمینی سالم و کاشت خطی ۸ کیلوگرم در هکتار کافی است و برای کاشت بذر به وسیله دست پاش حدود ۱۲-۱۰ کیلوگرم بذر و اگر خطر بروز آفت در بین باشد به ۱۸ کیلوگرم بذر در هکتار نیاز است .
کشت مخلوط
با تمام مراقبتهای لازم تراکم بذر در واحد سطح یا خط کاشت زیاد خواهد بود و باید پس از سبزشدن بذر محصول را تنک کرد . تنک کردن محصول همیشه با صرف هزینه زیاد همراه است و از طرفی هم در موقع تنک کردن ریشه سایر نهال هایی که باید در محل باقی بمانند تکان خورده و ضعیف شده و چه بسا خشک بشوند لذا حتی المقدور باید از تنک کردن پیاز خودداری کرد . برای این منظور بهتر است بذر پیاز را با بذر گیاه دیگری که محصول آن زود می رسد و برداشت می شود مخلوط کرده و بکارند . گیاهانی که می توان بذر آنها را با بذر پیاز مخلوط کرد عبارتند از : اسفناج ، تره فرنگی ، جعفری .
نسبت بذر پیاز و بذر تره فرنگی برای کاشت مخلوط ۱۲۰ گرم بذر تره فرنگی برای هر یک کیلوگرم بذر پیاز و برای جعفری ۵۰ گرم بذر جعفری برای هر یک کیلوگرم بذر پیاز می باشد .
فایده دیگر کاشت مخلوط در زراعت پیاز این است که بذرپیاز نسبتا دیر سبز می شود ، یعنی ۲-۱ ماه طول می کشد تا بذر پیاز سبز شود و در این مدت بذر علف هرز به مقدار زیاد سبز شده و رشد زیاد کرده و نهال جوان پیاز را بعدا سبز خواهد شد از بین می برد و یا آنکه کلا مانع سبز شدن بذر پیاز می گردد . بنابراین باید در همان ۲-۱ هفته اول کاشت پیاز اقدام به وجین کرد ولی سبز نشدن تخم پیاز در این موقع وجین بین خطوط را غیر ممکن می سازد ، زیرا تشخیص خطوط کاشت بذر پیاز غیر مقدور است ، ولی اگر بذر پیاز با تخم گیاه دیگری که زود سبز می شود کاشته شود محل خطوط کاشت پیاز خیلی زود مشخص شده و به اسانی می توان بین آنها را وجین و یا سله شکنی کرد .
وجین و سله شکنی
به طوری که می دانیم ریشه پیاز سطحی و کوتاه است ، بنابراین سله شکنی و وجین نباید عمیق باشد عمل سله شکنی و وجین باید یکی دو هفته پس از کاشت بذر پیاز انجام گیرد تا علف هرزبه نهال پیاز غلبه نکند . تعداد دفعات سله شکنی باید نسبتا زیاد باشد یعنی بعد از هر دفعه آبیاری باید این عمل طوری انجام شود که به ریشه گیاه لطمه ای نزند .
آبیاری
پیاز به آب فراوان نیاز دارد ، و در اراضی شنی که سطح فوقانی خاک خیلی زود خشک می شود باید کاملا مراقب بود که همیشه در اطراف ریشه پیاز رطوبت کافی موجود باشد . در نقاط شمالی ایران پیاز را می توان به صورت دیم کشت کرد . پیازهایی که از کشت آبی به دست می آیند وزن بیشتری نسبت به محصولات دیم در انباراز دست می دهند . آب بیش از حد باعث دیررس شدن و زردی برگها می شود ، از طرف دیگر کم آبی باعث کاهش عملکرد می شود . به طور معمول مزرعه پیاز را هر ۵ الی ۷ روز یکبار آبیاری کرده ، و میزان آب مصرفی با توجه به منطقه کشت ، زمان کشت ، روش تولید و نوع خاک متغیر می باشد . وبه طور کلی و معمول به طرق شیاری و یا غرقابی آبیاری می کنند .
تنک کردن
به طور کلی تنک کردن در کاشت پیاز چندان مفید نیست چه در اثر «کشیدن » یعنی کندن نهالهای زائد ، ریشه سایر بوته ها که باید در جای خود باقی بمانند تکان خورده و نهال پیاز ضعیف می شود . ولی معهذا برای به دست آوردن پیاز درشت درسال اول کاشت بذربا تمام مراقبتهای لازم تراکم بذر درواحد سطح زیادتر از حد لازم می شود و باید مزرعه را تنک کرد . در این صورت نهالهای زائد را به نحوی که فاصله بین بوته های باقی مانده ۸ تا ۲۵ سانتیمتر (نسبت به نوع پیازکاشته شده ) باشد حذف میکنند.
عمل تنک کردن را معمولا ۴-۳ ماه پس ازکاشت بذر انجام می دهند ، یعنی از اوایل تا اواخر خرداد ماه . در این موقع نهالهای زائد به اندازه کافی درشت شده و می توان از آنها به عنوان پیازچه و یا پیاز سبز در آشپزخانه استفاده کرد .
مبارزه با علفهای هرز مزارع پیاز
الف ) مبارزه مکانیکی : علفهای هرز در مزارعی که به صورت خطی کشت شده اند می توان توسط کولتیواتور یا وجین دستی از بین برد : استفاده از این روش در کشتهایی که به صورت کرتی است غیر ممکن است .
ب ) مبارزه شیمیایی : از علفکشها در کنترل علف هرز استفاده کرده . مسئله مهم درمورد علفکشها ، دقت در شرایط و زمان مصرفشان است . زیرا که رطوبت ، درجه حرارت و یا بارندگی می تواند عوامل تغییر دهنده نتیجه کار باشد .
۱. علفکش داکتال (Dacthal “DCPA”) : به میزان ۱۲-۸ ماده موثره ، پس از کاشت بذر پیاز و قبل از رویش ، مصرف می شود . این علفکش بر علیه اغلب باریک برگها (گراسها) ، و پهن برگهای یک ساله بذری همچون تاج خروس ، جوموشک ، خرفه ، قیاق و پوآ استفاده می شود .
۲. گراماکسون Gramoxon ۲۰% Sliparaquot: بلافاصله قبل از رویش پیاز در شرایطی که فقط علفهای هرز رویش دارند مستقیما روی علفهای هرز پاشیده شده و مصرف آن ۳ لیتر در هکتار می باشد .
۳. علفکش ترفلان Terflan ۴۸% Ec (Trifluralin) : به میزان ۲ لیتر قبل از کاشت با خاک مخلوط شده و در کشت پیاز مادری ، جهت تولید بذر استفاده می گردد . همچنین در کشت Onion-set و انتقال نشاء مصرف می شود ، ولی در کشت مستقیم بذر نباید از ترفلان استفاده کرد .
۴. علفکش توتریل: به میزان ۳-۵/۲ لیتر در هکتار پس از سبز شدن پیاز و در مرحله ۶ برگی علفهای هرز پهن برگ استفاده می شود .
آفات
۱- مگس پیاز
نام علمی این حشره Hylemiyiaantiqua است .
مگس پیاز از نظر ظاهری مانند مگس خانگی بوده ولی اندازه آن نصف مگس معمولی است ۶-۷ میلیمتر . رنگ عمومی آن خاکستری مایل به زرد است . پاهای مگس پیاز درازتر از مگس خانگی است . رنگ پا و شاخک حشره سیاه است . بالها متمایل به زرد و پیشانی در حشره نر باریک و در ماده نسبتا پهن و قرمز رنگ است . شفیره به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای ، براق و شلجمی و طول آن ۷-۵/۵ میلیمتر است .
مناطق انتشار
در ایران در استانهای خوزستان ، گیلان ، مازندران ، اصفهان ، اطراف تهران و همدان گزارش شده است .
طرز خسارت : لارو مگس به قسمتهای زیر زمینی حمله کرده و گیاه ضعیف و برگها پژمرده و چروکیده و آویزه و خمیده می شوند هر کرم ۸-۶ بوته را از بین برده و گاهی ۳۰ عدد لارو در یک پیاز دیده می شوند .
زیست شناسی
این مگس زمستان را به صورت شفیره در خاک سپری کرده و در بهار (اردیبهشت) حشرات کامل ظاهر شده و در روزهای گرم و آفتابی فعالیت بیشتر داشته . حشره ماده پس ازجفت گیری تخمهای خود را به صورت انفرادی یا به صورت دسته جمعی بر روی خاک اطراف طوقه، ، روی برگ و یا روی غده پیاز میگذارند
دوره زندگی حشره بستگی به غذا داشته و از ۲۵ روز تا ۱۰۰ روز گزارش شده است و معمولا ۳۰ روز می باشد . این حشره ۱۰۰ تخم گذاشته و تخمها در ۲۱-۲۰ درجه سانتیگراد و در طی ۵-۵/۴ روز با رطوبت زیاد تفریق شده . لاروهای جوان به محض نفوذ به بافت و با ۳-۲ هفته تغذیه از گیاه به رشد کامل خود رسیده ، و لاروهای کامل از میزبان خارج و در عمق ۵-۱۰ سانتیمتر خاک به شفیره تبدیل شده ، و دوره شفیرگی بستگی به حرارت داشته . در حرارت ۲۲ درجه سانتیگراد بعد از ۸ روز دوره شفیرگی طی شده اما معمولا بین ۱۰-۸ روز این دوره طول می کشد.
مگس پیاز در ایران سه نسل دارد . در تهران و شمال نسل اول آن در اردیبهشت ماه و نسل دوم در اوایل تیرماه و نسل سوم حشره در شهریور ماه دیده شده . تعداد نسل این حشره در ایران تا ۴ نسل نیز ذکر شده است .
کنترل شیمیایی
ضد عفونی بذر پیاز با کالومل که در واقع کلرورمرکوریک است . از همین ماده با غلظت یک در ۱۵۰۰ برای ضد عفونی کردن خاک استفاده می شود .
ضد عفونی بذر با گامکسان و لیندین و برای هر کیلوگرم بذر ۱۰۰-۵۰ گرم سم کافی است . البته بذررا باید کمی مرطوب سپس آن را آغشته کرد .
همزمان با فعالیت حشره با دیازینون ۶۰ % یک در هزار سمپاشی نمود . و هر ۱۵ روز سمپاشی تکرار شود .
استفاده از تله:
الف ) درون ظرفهایی ملاس ریخته سپس ۲ برابر آب اضافه کرده و این آب محتوی ۵/۲-۵ در هزار ارسینات سدیم است .
ب ) استفاده از ردیفهای تله که تنهایی را به عنوان تله گذاشته تا حشره فعالیت و تخم ریزی کند سپس اقدام به جمع آوری و نابود کردن آن کرده.
کنترل بیولوژیک
در روزهای بارانی و مرطوب و گرم یک نوع قارچ باسم Tarychiumhylemiae وجود دارد که روی بالهای مگس رشد نموده و باعث مرگ مگسها می شود .
۲ - تریپس
تریپس حشره کوچکی است به رنگ زرد با نام علمی Thripstabaci
طرز خسارت
این حشره با فرو بردن خرطوم خود در اپیدرم برگ از شیره و گیاه تغذیه کرده و باعث شده تا اندازه پیاز کوچکتر از حد معمول شده به طوری که محصول کاهش می یابد . و از نشانه آفت می توان به پیچیدگی برکها ، پژمردگی ، ضعف ، تغییر رنگ در برگها ، ایجاد لکه های نقره ای ، زرد و یا قهوه ای روی برگ و بالاخره بد شکلی و کوچک ماندن غده اشاره کرد . بعضی از بیماریهای ویروسی مانند ویروس پژمردگی گوجه فرنگی به وسیله تریپس وارد گیاه می شود .
زیست شناسی
زمستان به صورت حشره کامل و پوره روی گیاهان ، بقایای گیاهی و یا علفهای هرز و یا زیرکلوخه ها و شکافهای زمین به سر می برند . این حشرات به طریق پارتئوژنز یا دختر زایی تولید تخم می نمایند و حشره ماده در زیر اپیدرم درون محفظه قرار دارد . حشره ماده روزانه ۱۲-۶ تخم می گذارد و هرنسل این آفت در حرارت ۲۶ درجه سانتیگراد ۱۸ روز طول میکشد و در حرارت کمتر این زمان طولانی تراست . این حشره ۱۰ نسل دارد . که احتمالا درایران ۶ نسل وجود دارد .
مبارزه
اغلب سموم حشره کشی که بر غلیه تریپس توتون موثر است می توان استفاده کرد . اما در کشت سبزیجات باید به مسئله دوره کارنسی سم توجه کرد و از سموم کم دوام استفاده نمود سابق بر این از سموم کلره (د.د.ت ، توکسافن ، کلردان ، آلدرین) استفاده می شده که امروزه مصرف این قبیل سموم قدغن است .
بیماریهای پیاز
نماتد ساقه پیاز Ditylenchusdipsaci
بیشتر در مناطق معتدله شیوع دارد و این بیماری اولین بار درهلند و سپس در ایالات متحده آشکار شد . در ایران نماتد Ditylenchusdipsaci در روی یونجه گزارش شده .
نشانه های بیماری
در مزارع آلوده به نماتد ساقه و پیاز ؤ ظهور گیاهچه ها ی پیاز به کندیی انجام گرفته و نصف گیاهچه های ظاهر شده بیمار و زرد رنگ هستند و پیچ خورده و حلالی به نظر می رسند . کوتیلودونها معمولا باد کرده و اپیدرمشان به صورت توری ترک برداشته . ظهور علائم روی گیاه الوده بعد ازسه هفته شروع شده و شامل : کوتولگی ، لکه های زرد کم رنگ ، آماس و زخمهای باز روی برگها است . روی ساقه ، جوانه ها یا گیاهان جوان برآمدگیهایی به وجود می اید و برگها کوتاه و پیچیده می شوند . بسیاری از برگهای خارجی علاوه بر آماس حالت چروک خوردگی نشان می دهند . ساقه و گردن پیار نرم و خاکستری و نرم شده فلسهای پایین گیاه . فلسها باد کرده و ظاهری شبیه به یخ زدگی نمایان شده پیازهای آلوده ممکن است شکاف برداشته و یا جوانه زده و دو پیازه و ناقص شوند .
عامل بیماری
عامل آن نماتد Ditylenchusdipsaci است . دم نماتد ها تیز است و ۲۰۰ تا ۵۰۰ تخم هر ماده تولید می کند . بعد از اولین پوست اندازی در تخم لارو از تخم خارج شده و به سرعت پوست دوم و سوم را انداخته و لارو عفونت را به وجود می آورد این لارو شرایط یخبندان و خشکی را برای مدتهای طولانی تحمل کرده و در داخل ساقه پیازها و بذر خاک به سر برده . در اثر حرارت و رطوبت مناسب لاروهای قبل از بلوغ فعال شده و هنگامی که برگهای گیاه میزان با آب آغشته شده لاروها به طرف بالا حرکت و از طریق روزنه های برگهای ، شکافها و یا مستقیما داخل پایه ساقه ها یا محور برگ رخنه می کنند . بعد از ورود به گیاه پوست چهارم را انداخته و به نر و ماده تبدیل شده ، تولید مثل در بافتهای آبدار سریع الرشد یا در اندامهای ذخیره ای انجام گرفته و فقط در موقعی که هوا سرد است متوقف یا کند شده در حالت آلودگی شدید ، پیازها پوسیده و لاروهای مرحله قبل از بلوغ از آنها خارج شده و گاهی اوقات در اطراف ساقه زیر زمینی پیازهای خشک شده به صورت توده سفید خاکستری پنبه ای که پشم نماتد خوانده می شود اجتماع کرده و برای سالهای سال در اینجا زنده می ماند .
چرخه بیماری
نماتد ها بیشتر روی سلولهای پارانشیمی پوست تغذیه می کنند و سلولهای اطراف نماتد قسمتی یا تمام محتویات خود را از دست داده و سلولهای اطراف اینها شروع به تقسیم و بزرگ شدن می کنند و روی گیاه تولید نقاط برجسته بر روی گیاه کرده و گیاه حالت پیچیده و انحنا حاصل می کند .
نماتد ها بعد از ورود به برگ ، بعد از رخنه ، سلولها بزرگ شده ، کلروپلاستها ناپدید و فضاهای بین سلولی داخل بافت پارانشیم افزایش می یابد . این اثرات قبل از تماس نماتد با بافت است . نماتد ها در فضاهای بین سلولی باقیمانده و تکثیر پیدا کرده و از سلولهای پارانشیمی مجاور تغذیه می نمایند . در این هنگام هیچ گونه تغییر رنگی دیده نشده و نماتد ها از ساقه های الوده به طرف فلسهای خارجی آمده و آنها را آلوده کرده . و به علت تجزیه تیغه های بین سلولی توسط آنزیمهای نماتد و تغذیه آن از سلولها ، حفره های بزرگ ، نرم و پف کرده ای تشکیل شده است . باعث شده تا ساقه ها بر روی زمین بغلطند . نماتد ها به طریق بین سلولی سلولهای پارانشیمها را از همدیگر و از آوندها جدا کرده و همین آوندها ظاهر توری و مشبک به فلس داده ، سلولهای پارانشیمی به هم ریخته ابتدا منظره سفیدی دارند اما مهاجرین ثانوی معمولا وارد عمل شده ، آنها را قهوه ای می کنند .
مبارزه
۱)میتوان با تناوبهای طویل المدت (۳-۲)سال با گیاهان مقاوم از قبیل اسفناج،چغندر قند،کاهو،غلات وگیاهان مقاوم دیگر جمعیتهای Ditylechusdipsaciرا تقلیل داد
۲)قرار دادن پیاز و بذر الوده در آبی به دمای ۴۶ درجه سانتی گرات برای مدت یک ساعت ضد عفونی شوند و نیز قطعات کوچک خاک و خاک گلخانه را می توان با بخار اب ضد عفونی شود
مبارزه شیمیایی
به غیراز فومیگاسیون خاک در پاییز می توان بعد از کاشت از سموم دی کلرو پروپان + دی کلروپروپن استفاده کرد . برای جلوگیری از آلوده شدن مجدد مزارع باید ماشین آلات مزرعه را ضد عفونی کرد .
از دیگر بیماریهای پیاز می توان به لهیدگی باکتریهای پیاز ، سفیدک داخلی، زنگ پیاز و تره ، سیاهک ، پوسیدگی خاکستری پیاز ، پوسیدگی فوزاریومی ریشه و طبق ، پوسیدگی سفید پیاز و سیر ، پوسیدگی ساق سیاه با دزدگی و لکه سیاه پیاز ، بیماری ویروسی نوار زرد پیاز اشاره کرد .
خوابانیدن برگ پیاز
اگر مقدار آب و یا کودهای از ته زمین زیاد باشد و یا آنکه زمین در موقع تهیه عمیقا شخم شده باشد قسمت هوایی پیاز یعنی برگهای آن قوی شده و به رشد خود ادامه می دهد و این رشد طولانی برگ باعث دیر رس شدن پیاز شده برای جلوگیری از دیر رسیدن پیاز باید مانع رشد و یا بهتر بگوییم مانع ادامه رشد برگها شد و برای این منظور عمل شکستن و خوابانیدن برگها را انجام می دهیم . اگر هوا مرطوب باشد ممکن است برگها مجددا از زمین بلند شده و به رشد خود ادامه دهد ، لذا باید به فاصله یک هفته تا ۱۰ روز این عمل تکرار شود ، شکستن و خواباندن برگ پیاز با غلطکهای سبک باغبانی و یا در سطح کوچک به وسیله شنکش یا پای باغبان انجام گیرد .
برداشت
پیاز را می توان یا به صورت پیازچه و یا غده های رسیده برداشت نمود . زمان برداشت پیاز بستگی به آب و هوا و خاک ، نوع رقم و وضع بازار دارد .
بعضی از ارقام ، به خصوص ارقام خارجی پیاز ، غده های خود را در روی سطح زمین تشکیل می دهند لذا با دست قابل برداشت هستند . ولی برای برداشت ارقام ایرانی حتما باید از بیل و یا ابزار مکانیکی استفاده کرد .
اگر بخواهیم پیاز را بلافاصله مصرف کنیم ، اگر غده ها به اندازه کافی نرسیده باشند ، زیاد اشکال ندارد . ولی اگر پیاز را به منظور انبار کردن و نگهداری برای مدت طولانی برداشت می کنیم ، باید کاملا رسیده باشند . زمان برداشت پیاز وقتی است که بیش از ۵۰ % قسمت های هوایی بوته ها شروع به افتادن و زرد شدن بنمایند . تجربه نشان داده است که وقتی ۲۵ % بوته ها شروع به زرد شدن و افتادن ساقه نمودند ، باید برداشت پیاز را شروع کنیم . البته در مناطق سرد سیر بهتر است که در زمانیکه ۹۰% برگها خم شده باشند برداشت صورت گیرد . در این صورت می توانیم یکی یا دو هفته پیاز را زودتر برداشت کنیم . البته این پیاز خاصیت انبارداری کمتری خواهد داشت .
معمولا قسمت هوایی گیاه هنگامی که کاملا خشک گردید حذف می نمایند . قسمت هوایی را می توان با دست به وسیله قیچی مخصوص ، یا با ماشین سرزنی پیاز قطع نمود . معمولا ۱۲ تا ۲۵ میلیمتر از قسمت هوایی را روی غده باقی می گذارند تا از ورود عوامل بیماری زا جلوگیری به عمل آید.
در صورتی که بخواهیم زودتر از موقع برداشت نماییم می بایست آبیاری را در زمان مناسب قطع نموده معمولا ۲۰ روز قبل برداشت آبیاری قطع می گردد تا به نگهداری آن بعد از برداشت کمک نماید .
در موقع برداشت سه رقم یا سه دسته مختلف پیاز حاصل می شود : ۱. پیازهای درشت قابل فروش به عنوان پیاز مصرفی در اشپزخانه که ممکن است نسبت به نوع کاشته شده بیش از ۷-۶ سانتیمتر قطر آن باشد . مقدار این پیازها تقریبا ۲%تمام محصول می باشد . ۲. پیازهای ریز که قطر آنها ۵/۱ تا ۲ سانتیمتر تجاوز نمی کند و برای تهیه ترشی و کاشت مجدد به منظور تهیه پیاز درشت و زود رس مورد استفاده قرار می گیرد . این دسته تقریبا ۸۵ تا ۹۵ % تمام محصولات را تشکیل می دهد . ۳. پیازهای متوسط که قطر آنها از ۵/۲ تا ۳ سانتیمتر تجاوز نمی کند . این نوع پیازها به مقدارکم در تهیه اغذیه و بیشتر در تهیه ترشی مصرف می شود و مقدار نسبی آن در حدود ۸ تا ۱۰ % تمام محصول است .
خشک کردن
پس از برداشت معمولا پیاز را چند روز یا چند هفته که بستگی به رطوبت و درجه حرارت محل دارد در مزرعه روی زمین باقی می گذارند تا تمام رطوبت آن تبخیر شده و خشک شود و پوست آن به آسانی از بقیه پیازجدا گردد . اگر هوای محل ، مرطوب یا بارانی باشد باید پیازها را زیر محل سر پوشیده ای و یا در داخل اطاقی خشک کرد .
خشک کردن پیاز قبل از حمل به انبار برای نگاهداری زمستانه حتما لازم است زیرا درجه خشک بودن آن در نگهداری در انبار فوق العاده موثر است یعنی پیاز مرطوب خیلی زودتر از پیاز خشک پوسیده و یا مورد حمله انواع مختلف بیماری های انباری قرار می گیرد.
در بعضی از نقاط برای خشک کردن پیاز از خوانچه های چوبی که ته آن با تور سیمی بسته شده و یا از قطعات چوبی فاصله دار تشکیل گردیده و یا از جعبه هایی که ته و اطراف آن دارای سوراخهایی برای عبور هوا داراست استفاده می کنند . این طرز خشک کردن پیازها در خوانچه یا جعبه قرار داده و در مقابل آفتاب می گذارند و اگردر موقع شب خطر باران و یا شبنم در پیش باشد جعبه ها و یا خوانچه ها را روی یکدیگر قرار داده و روی تمام آنها را با سقفی موقت و یا پارچه تمیز قابل نفوذ به آب و رطوبت (برزنت) می پوشانند . چنانچه خشک کردن طبیعی برایمان میسر نباشد اقدام به خشک کردن مصنوعی می نمایند ، به این ترتیب که آنها را به مدت ۴ تا ۸ روز در معرض جریان هوای گرم (حداکثر حرارت تا ۳۰ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۷۰% - ۶۰% به میزان ۵/۲-۲ متر مکعب در هر دقیقه ) قرار می دهند . خشک کردن مصنوعی بلافاصله پس از برداشت ، در مرحله استراحت فیزیولوژیک باید انجام گیرد . در غیر این صورت حرارت ۳۰ درجه سانتیگراد ، موجب افزایش جوانه زنی پیازها می شود . سپس اقدام به خنک کردن پیازها کرده که برای نگهداری درانبار آماده گردد .
انبار کردن پیاز در زمستان
پیاز از جمله محصولاتی است که درشرایط مناسب می توان آن را برای مدت زیادی پس از برداشت در انبار نگاهداری کرد . برای اینکه پیاز انبار شده مدت زیادی سالم بماند یعنی نپوسد و سبز نشود باید پیاز کاملا رسیده و خشک باشد و محل نگاهداری یعنی انبار پیاز باید دارای حرارتی حدود صفر درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۶۴ % باشد .
شرایط انبار نمودن پیاز بستگی به زمان ، رقم و سایر عوامل کشت دارد . بر داشت به موقع ، قطع آبیاری قبل از برداشت و عدم مصرف کود ازته در مراحل آخر رشد باعث افزایش طول انبار داری پیاز می شود .
از آزمایشهای عدیده که راجع به انبار کردن پیاز به عمل آمده است چنین نتیجه می توان گرفت که رطوبت تاثیر زیادی در سبز شدن پیاز در انبار ندارد و این پدیده بیشتر تحت تاثیر در جه حرارت محیط می باشد . در صورتی که پیدایش ریشه در پیاز بیشتر ناشی از مقدار رطوبت هوای انبار می باشد و حرارت در ریشه کردن پیاز بی اثر است .
پوسیدگی پیاز با ازدیاد این عوامل تواما ایجاد می شود . بنابراین بهترین محل برای انبار کردن و حفظ پیاز مکانی است که خشک و خنک باشد .
برای ایجاد چنین شرایطی انبار باید مجهز به دستگاه تهویه باشد تا بتوان به وسیله آن هوای محل را خنک و ثابت نگاه داشت . برای این منظور با قرار دادن منافذی در قسمت پایین دیوار نزدیک کف انبار این عمل را انجام داده . این منافذ را می توان درموقع لزوم مسدود نمود تا هوای گرم و یا مرطوب خارج به داخل انبار راه نیابد و برای اینکه جریان هوا برقرار شود علاوه بر منافذ پای دیوار در سقف انبار نیز چند هواکش تعبیه می کنند . تا با باز کردن این دو منفذ جریان هوا برقرار گردد و برای اینکه هوا بین پیازها جریان داشته باشد پیازها را در جعبه های کم عمق قرار داده و این جعبه ها را روی یکدیگر می گذارند .
در موقع گذاردن جعبه ها روی یکدیگر باید بین دو جعبه ۳ تا ۴ سانتیمتر فاصله باشد و علاوه بر این بین جعبه های مجاور یکدیگر نیز فاصله ای به همین اندازه در نظر می گیرند .
به طوری که قبلا گفته شد درجه حرارت در انبار باید در حدود صفر درجه باشد و این حرارت می تواند از ۲- تا ۲+ درجه سانتیگراد باشد البته لازم به ذکراست که باید از یخ زدگی پرهیز شود .
برای جلوگیری از سبز شدن پیاز می توان از ماده مالیک هیدرازیر MaleicHydrazide به مقدار ۲/۲ کیلوگرم روی گیاهانی که ۵۰% قسمت هوایی خوابیده اند استفاده نمود . زمان محلول پاشی بسیار مهم است زیرا کاربرد بسیار زود می تواند سبب غده های پف کرده گردد ، در حالیکه محلول پاشی بسیار دیر از سبز کردن به میزان کمی جلوگیری می نماید .
اهمیت غذایی
پیاز به صورت خام در تهیه سالاد استفاده می شود ، همچنین حذف در تهیه غذاهای مختلف و سوپ مصرف می گردد ، که در این صورت باعث خوش طعم شدن غذا می شود . برگهای سبز آن در پختن غذا و یا مانند سایر سبزیها به صورت خام مصرف می شوند . پیاز گاهی به صورت ادویه و چاشنی در تهیه غذا مورد استفاده قرار می گیرد . و نیز با سرکه به صورت ترشی به مصرف می رسد . از نظر ذائقه ایرانی پیاز در تهیه غذا یکی از مواد اصلی و نقش مهمی را بر عهده دارد . در خارج از ایران پیاز را به صورت خام درتهیه سالاد و به صورت پخته در تهیه سوپ و غذا و همچنین ترشی استفاده می کنند .
برگهای متورم پیاز که قسمت حجیم آن را تشکیل می دهد ، دارای مقدار زیادی اینولین است ، اینولین نوعی نشاسته است که بر اثر تجزیه در بدن به فروکتوز و مقدار کمی گلوکز تبدیل می گردد . در ۱۰۰ گرم پیاز ترکیبات زیر وجود دارد :
۸۷% آب ، ۱۱% کربوهیدرات ، ۲/۱ % پروتئین ، ۴/۰ % املاح کانی ، ۶/۰% ترکیبات فیبری ،و همچنین پیاز دارای ویتامینهای دسته B و ویتامین C و ویتامین A است . و از عناصریکه در پیاز در حد وفور است عبارت است از کلسیم ، فسفر ، پتاسیم ، منیزیم و آهن است .
مزه و طعم و تندی پیاز به رقم شرایط آب و هوایی بستگی دارد . و آن مربوط به روغن فراری است به نام آلیل پروپیل دی سولفاید . در پیاز و سایر گونه های جنس Allium بخصوص سیر ، ترکیبات امینواسید قابل حلی در آب به نام آلین Alin وجود دارد . آلین توسط آنزیم آلیناز Allinaz به آلیسین تبدیل می گردد . ترکیبات آلیسین Allicin خاصیت ضد باکتریایی دارند ، بنابراین پیاز به عنوان یک داروی آنتی بیوتیک مصرف میشود .از آن در درمان سرما خوردگی و گریپ Grip استفاده می کنند . تحقیقات بسیار وسیع و گسترده در آمریکا نشان داده است که با خوردن پیاز خام بسیاری از بیماریهای قلبی قابل درمان است . اخیرا دانشمندان آمریکائی دریافته اند که در پیاز ترکیباتی وجود دارد ، که ضد سکته مغزی است . قابل ذکراست که پیاز درمان بیماریهای تیفوئید Typhoid تجویز می گردد .
تالیف:
کارشناس خانم توکلی
ارتباط با کارشناس:
۰۲۱-۵۵۹۶۱۰۵۵
۰۹۳۹۹۴۱۰۷۳۶
۰۹۱۰۹۲۰۶۰۰۴
www.akam-kam.com
|
