گوجه وحشی
نام علمیPrunns spinosa L .
نام های انگليسيSloe tree , Black thorn , Spiny plum
نام های فرانسويPrunier epineux , Crequier , Prunellier , Epine noire , Prunier sauvage
نام های آلمانیSchlehdorn , Schehe
نام های ايتالياييPruno salvatico , Prunello , Spina fiorita , Prufnda , Atrigna
نام های عربی اجاص بري
نامهاي ديگراسامي بومي و محلي ايراني : درخت گوجه وحشي ، در گيلان ( خالودار ) ، در عمارلو ( هلانه ) نام های مترادف تیره گیاه گل سرخ Rosaceae زيرگونه
ساختار شناسي[ویرایش]
درختچه اي از خانواده گل سرخ Rosaceae ، به ارتفاع ۲ تا ۳ با شاخه هاي متعدد و خارهاي فراوان مي باشد .
داراي برگ هاي بيضوي ، كوچك به ابعاد ۵/۲•۵ سانتي متر ، نوك تيز با دندانه هاي ريز و منظم و دمبرگي نسبتاً دراز به طول يك سانتي متر است . سطح برگها كمي كركدار و پشت آنها صاف و كم و بيش خزي است . گلها منفرد به صورت فراوان ، به رنگ سفيد كه در بهار قبل از برگها ظاهر مي شوند . ميوه شفت ، مدور ، به قطر يك با ۵/۱ سانتي متر ، به رنگ كبود تيره متمايل به سياه و غبارآلود است و طعم آن خيلي ترش مي باشد . گل هاي آن به علت توليد نوش فراوان ، مورد علاقه زنبور عسل مي باشد . قسمت مورد استفاده اين گياه ، برگ . پوست ساقه ، گل و ميوه آن مي باشد .
تركيبات شيميايي[ویرایش]
در گل هاي اين گياه مقدار كمي اسيد سيانيدريك ، كمفرول ، كوئرستين و در پوست آن در حدود ۳ درصد تانن وجود دارد ولي فاقد آميگدالين يا لوروسرازين مي باشد . همچنين در ميوه اين گياه ، تانن ، اسيد ماليك ، قندهاي مختلف ، فلوبافن ، پكتين ، نوعي ماده رنگي به نام پروني سيانين ، صمغ و در هسته ميوه آميگدالين ، يك ماده چرب و امولسين يافت مي شود . از تقطير هسته آن اسيد سيانيدريك به دست مي آيد .
خواص درماني[ویرایش]
از بين اعضاي اين گياه ، ميوه و گل آن بيش از ديگر قسمت هاي آن به مصارف درماني مي رسد . پوست ساقه و برگ اين گياه داراي اثر ضد ديابت ، تسكين دهنده ناراحتي هاي اسم و گل ، ميوه و پوست اين درختچه قابض مي باشند . از گلها به عنوان ملين ، مدر ، تصفيه كننده خون استفاده مي شود . در ضمن پوست ريشه و ساقه نام انگليسي : تب بر ملايم مي باشند . مصرف پوست ساقه اين گياه سبب تقويت اعمال معده مي شود . آلوچه يا گوجه وحشي جنگلي ، مسهل و ملين مي باشد و از آن به عنوان شكم روش مصرف مي كنند .
طرز استفاده[ویرایش]
از ميوه رسيده اين گياه در تهيه نوعي ليكور با قرار دادن ميوه پخته آن در عرق و شيرين كردن آن با قند و معطر ساختن با دارچين استفاده مي شود . عوارض جانبي كاربرد در طب سنتي اين گياه از نظر طبيعت سرد و مرطوب است . در استعمال داخلي از جوشانده ۳۰ گرم ميوه آن در يك ليتر آب براي رفع اسهال خوني و از جوشانده ۳۰ گرم گل اين گياه در يك ليتر آب به ميزان ۲ تا ۳ فنجان به عنوان ملين ، خونساز ، شكم روش ، رفع ترشحات زنانگي ، سنگ كليه ، سرفه و در موارد گرفتگي ماهيچه ها به كار مي رود . مصرف جوشانده ۴۰ گرم پوست گوجه وحشي در يك ليتر اب به عنوان قابض و جوشانده پوست ساقه به عنوان تب بر مفيد مي باشد . از برگ آن نوعي تيزان تصفيه كننده خون و دم كرده اي مشابه چاي تهيه مي شود . از مخلوط گل هاي اين گياه ، پنيرك ، شقايق ، ريشه جنتيانا ، شيرين بيان ، ختمي ، شين دان و ميوه انيس به ميزان كم به عنوان تصفيه كننده خون نيز استفاده مي شود . براي رفع عوارض ناشي از مصرف آن براي معده هاي سرد ، ميوه آن را پخته و همراه با شكر و يا با عسل خوشاب درست مي كنند و مصرف مي نمايند . در استعمال خارجي ، از جوشانده به صورت غرغره براي تحليل ورم و رفع گلو درد و ريختن آن بيني براي قطع خونريزي از بيني استفاده مي شود . ماليدن پخته ميوه آن به چشم براي افزايش بينايي و ضماد پخته گوجه وحشي در گلاب براي رفع جوش بدن كودكان مفيد مي باشد .
پراكندگي جهاني[ویرایش]
اين گياه در اروپا ، اسياي صغير و قفقاز و ايران پراكندگي دارد.
پراكندگي جغرافيايي در ايران[ویرایش]
در ايران در نواحي مختلف البرز ، جنگل هاي گيلان ، مازندران ، دره چالوس ، پل زنگوله ، عمارلو ، نوارود طالش ، منجيل ، آذربايجان : ارسباران ، بندر گز ، حسن بگلو ، اردبيل ، كوه قره داغ مي رويد .
مکان رویش
دوره رویش
نحوه پرورش
نحوه برداشت
بخش موثردراندام گیاه[ویرایش]
میوه
منابع[ویرایش]
مير حيدر ، حسين - معارف گياهي - جلد ۲
زرگري ، علي - گياهان دارويي - جلد ۲
