یمگان
یمگان
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مختصات: ۳۶°۳۰′۵۹.۷″ شمالی ۷۰°۴۷′۳۹″ شرقی
یُمگان یا یَمگان روستایی است در ولایت بدخشان افغانستان. گفته می‌شود ناصر خسرو در این روستا درگذشت و مدفن او در این مکان است.در توضیح این واژه در لغت نامه دهخدا چنین آمده است:
یمگان .
َ / ی ُ (اِخ ) یمگان دره . از اعمال بدخشان است و منفی ومدفن ناصرخسرو علوی بدانجاست . یمغان . یمکان . (یادداشت مؤلف ). نام قصبه ای است از بدخشان که بر سمت کاشغر واقع است . گویند مدفن حکیم ناصرخسرو در آنجاست و بعضی گویند در سه روزه ٔ آنجاست . (برهان ). تبدیل یمگان به یمغان و تعریب به ینبقان مؤید رجحان گاف است بر کاف . بنابه نوشته ٔ محمدنادرخان در کتاب «راهنمای قطغن و بدخشان » دره ٔ یمگان دره ٔ ممتدی است مشتمل بر قریب ۱۲ قطعه آبادی ، و بلوک یمگان به عنوان «تکاب یمگان »از مضافات قصبه ٔ جرم محسوب و مشتمل بر ۲۳ قشلاق است که جمعاً ۲۶۸۰ خانه و قریب ۲۰۰۰۰ نفر نفوس دارد و ازقصبه ٔ جرم تا دهان «تنکی کران » یمگان گفته می شود. وقصبه ٔ جرم از فیض آباد که مرکز بدخشان است شش الی هفت فرسخ فاصله دارد. یکی از آبادیهای یمگان به نام «زیارت حضرت سید» موسوم است و احتمال دارد قبر ناصرخسرو باشد. اهالی اطراف جرم اغلب مانند تکاب و دروج و اهل دره ٔ منجان شیعه ٔ آغایی خانی (یعنی اسماعیلیه ٔ آقاخانی ) هستند. (از حاشیه ٔ برهان چ معین ) :
اگر خوار است و بیمقدار یمگان
مرا اینجا بسی عز است و مقدار
ناصرخسرو.
منگر بدان که در ده یمگان
محبوس کرده اند مجانینم .
ناصرخسرو.
من به یمگان به بیم و خوار و به جرم
ایمنند آنکه دزد و میخوارند.
ناصرخسرو.
ناصرخسرو چو در یمگان نشست
آه او از چرخ این کیوان گذشت .
عطار.
گوشه ٔیمگان گرفت و کنج کوه
تا نبیند روی شوم آن گروه .
عطار.
[۲] [۳] [۴] منابع[ویرایش]
پرش به بالا↑ علی‌اکبر دهخدا و دیگران، سرواژهٔ «یمگان»، لغت‌نامهٔ دهخدا (بازیابی در ۵ مهر ۱۳۹۲).
پرش به بالا↑ «Nasir Khusraw Shrine». geoview.info. بازبینی‌شده در ۵ مهر ۱۳۹۲.
پرش به بالا↑ «Dashti Gharmi Bazaar in Yomgan». geoview.info. بازبینی‌شده در ۵ مهر ۱۳۹۲.
