کرکان
شهرستان
بندرانزلی استان
گیلانروستاي کرکان/
بندرانزلی /
گیلانکرکان، روستایی از توابع
بخش مرکزی شهرستان بندر انزلی در
استان گیلان ایران است.
وجه تسمیه ی کرکان[ویرایش]
آقای حاج حسن اسدی کرگانی ۶۶ساله و کارمند بازنشسته ی پست و تلگراف که از خانواده های قدیمی کرکان است می گوید: « از مرحوم آقا تقی گرکانی که پیرمردی ۷۵ ساله بود و در حدود سال ۱۳۴۷ شمسی فوت کرده شنیدم که نام اصلی این محل « کرکان » است و یکی از مراکز عمده ی پرورش مرغ در گذشته بوده است. مرغ را به زبان محلی « کرک » می گویند و اگر کرک که همان مرغ باشد جمع بسته شود می شود کرکان که بر اثر تلفظ در مرور زمان به کرگان تبدیل شد. »{{سخ}}اگر به نوشته ی رابینو توجه شود ملاحظه می شود که این روستا جزء طالش بوده و « کرگان رود » سابقاً مرکز طوالش و هشتپر امروزه در کنار آن جای آن را گرفته است. آیا این احتمال وجود ندارد که روستای کرگان نام خود را از رودخانه ی کرگان که از طالش سرچشمه گرفته و از وسط روستای یاد شده گذشته از کرگان رود گرفته باشد؟
[۱]قدمت کرکان[ویرایش]
قبل از اینکه خانواده های زیادی از
اشترکان و روستاهای مجاور در حدود یکصد سال پیش به کرکان کوچ نمایند، در قسمت شرقی رودخانه پدران مرحوم آقا تقی کرگانی و مرحوم خدیور خانه ها و کومه هایی داشتند و روی این اصل بایستی قدمت کرکان را خیلی بیش تر از یکصد سال قلمداد کرد، با توجه به اینکه این روستا سر راه
آبکنار نیز قرارداشته است.{{سخ}}
در این باره آقای رمضانعلی کرگانی کارمند بازنشسته ی آموزش و پرورش اظهار می دارد: « مرحوم مشهدی میرزا تقی، یکی از تجار معروف انزلی که از مهاجرین وارده از روسیه بود، ضمن تجارت در انزلی زمین های کرکان را از آبکناری ها خریداری و به کشاورزی نیز پرداخت که بعد از ایشان مرحوم حاجی آقا و سپس فرزندشان مرحوم تقی کرگانی که در انزلی به کفاشی (فرنگی دوزی) اشتغال داشت به کرکان نقل مکان نموده و به کشاورزی روی زمین های موروثی می پردازد. »{{سخ}}
با توجه به اظهارات آقای رمضانعلی کرگانی؛ مشهدی میرزا تقی (جد اعلای ایشان) احتمالاً پس از جنگ ایران و روس در سال ۱۸۲۸ میلادی مطابق با ۱۲۰۶ شمسی (حدود ۱۶۲ سال پیش) به انزلی وارد و خواه ناخواه پس از چند سال سکونت در انزلی مبادرت به خرید زمین در کرکان نموده است که در اینجا گفته ی آقای حاج حسن اسدی نیز تائید می شود. در نتیجه بنا به اظهار آقای اسدی، قسمت شرق رودخانه ی کرکان که زمین های زراعتی وجود داشت متعلق به دو نفر یعنی مرحوم آقا تقی کرگانی و مرحوم خدیور بوده که از پدرانشان به آنان ارث رسیده بود و این دو نیز پسر عموی یکدیگر بودند که پس از فوت پدران خود زمین ها را تقسیم کردند. هر چند خود در انزلی ساکن بودند ولی تعدادی زارع و به قول قدیمی ها رعیت داشتند که برایشان کار می کردند. آنها برای رعیت های خود خانه هایی به طور منفرق ساختند، با اینکه از قبل نیز خانه هایی ساخته شده بود.
در قسمت غرب رودخانه زمین ها متعلق به مالکین
آبکنار بوده و هر یک مقداری زمین بایر داشتند که تعدادی از خانواده های
اشترکان به علت فشار و تعدی ماموران « ضرغام السلطنه » حاکم طالش دولاب، ناچار به اطراف کوچ کردند که عده ای نیز به کرکان وارد شدند.{{سخ}}
در صفحه ی ۱۱۹ از کتاب « ولایات دارالمرز ایران » آمده که ضرغام السلطنه از سال ۱۸۶۵ میلادی برابر ۱۲۸۲ هجری قمری (۱۲۴۴ شمسی) حکومت طالش دولاب را داشت و قابل ذکر است که تا حدود ۱۳۰۰ شمسی در این سمت باقی بود.
[۲]مکان‌نگاری[ویرایش]
{{موقعیت جغرافیایی
| مرکز =
کرکان بندر انزلی| شمال =
تالاب بین‌المللی انزلی| شمال شرقی =
| شرق =
خمیران (بندر انزلی)| جنوب شرقی =
| جنوب =
جنگل| جنوب غربی =
| غرب =
سیاه خالسر| شمال غربی =
| تصویر =
}}
اقوام اولیه[ویرایش]
با توجه به صحبت های آقای رمضانعلی کرگانی، مرحوم مشهدی میرزا تقی به اتفاق پسرعمویش مرحوم نعمت از روسیه وارد گردید که دارای یک پسر به نام حاجی آقا و یک دختر که همسر مرحوم صدرالعلما (جد اعلای صدور بنی یعقوب و از بستگان مرحوم حاج شیخ حسن بنی یعقوب) بوده است.
مشهدی حاجی آقا نیز دارای دو پسر به نام های تقی کرگانی و گل آقا و یک دختر بوده است. تقی نیز دارای ۶ پسر و یک دختر به نام های بیژن، علی اصغر، رمضانعلی، جعفر، محمود و فرخ بوده است. و نعمت پسرعموی مشهدی میرزا تقی دارای دو پسر به نام های محمد خدیور و علی کوه کن بوده است.
آقای حاج حسن اسدی می گوید: «اشخاص نامبرده در زیر، کسانی هستند که قدیمی ترین خانواده ها را در روستای کرگان تشکیل داده‌اند: مرحوم سیف علی سیف پور، حاج آقا شکوری، مرحوم شیرینعلی فرح بخش، مرحوم میرزا حسین اسدی، آقای مرتضی بهاری، مرحوم امان اله احمری و سبزعلی محمدی که پیر ترین آنها بودند و به نظر می رسد این اشخاص از خمیران آمده‌اند و مرحوم رحمت قنبرنژاد از بهمبر. محمد رحیمی، مشهدی عاشور عاشوری، قدیر مختاری، فیض اله لطفی، عزت اله لطفی و چند خانوار دیگر نیز از جمله کسانی بودند که به کرکان آمده و خانواده هایی با شهرت فامیلی خودشان گسترش دادند.»
[۳] [۴]جمعیت[ویرایش]
این روستا در
دهستان چهارفریضه قرار دارد و براساس
سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۵۶۰ نفر (۱۵۹خانوار) بوده‌است.
در سال ۱۳۳۵ شمسی ۴۶۷ نفر: ۲۳۰ مرد و ۳۳۷ زن.
در سال ۱۳۴۵ شمسی ۵۰۶ نفر: ۲۴۵ مرد و ۲۶۱ زن در ۹۵ خانوار.
در سال ۱۳۵۵ شمسی ۵۸۶ نفر: ۲۷۹ مرد و ۳۰۷ زن در ۱۰۸ خانوار.
در سال ۱۳۶۵ شمسی ۶۸۷ نفر در ۱۳۶ خانوار که از این تعداد ۳۵۵ نفر باسواد بودند.
و طبق سرشماری نفوس و مسکن؛ این روستا در سال ۱۳۸۵ شمسی ۵۶۰ نفر در ۱۵۹ خانوار جمعیت داشته است.
کشاورزی و دامپروری[ویرایش]
آماری که به وسیله ی اداره ی کشاورزی انزلی از طریق آگاهان محلی درباره ی دو روستای کرکان و اشترکان در سال۱۳۶۶ شمسی تهیه شده به شرح زیر است:
وسعت این دو روستا ۷ کیلومتر مربع.
برنج کاری: ۵/۲۰۹ هکتار؛ اشترکان ۴۵ هکتار و کرکان ۵/۱۶۴ هکتار.
صیفی کاری: ۲۸ هکتار.
سبزی کاری: نیم هکتار.
حبوبات: ۷ هکتار.
باغ میوه: نیم هکتار.
گاو نر و ماده: ۱۵۰۰ راس.
گوساله: ۷۰۰ راس.
اسب: ۱۶ راس.
گاو میش: ۲۰ راس.
طیور: ۲۸۰۰ قطعه.
و دارای ۲۲ دستگاه تیلر، ۴ دستگاه پمپ آب، ۹ دستگاه خرمن کوب و یک دستگاه برنجکوبی.
طبق آمار اداره ی نوغان در سال ۱۳۶۷ شمسی ۵۲ نفر کشاورز کرکانی موفق به تولید ۹۳ جعبه تخم نوغان (۲۷۹۰ کیلوگرم) شدند.
[۵]متفرقه[ویرایش]
سایر اطلاعات روستای کرکان شامل موارد زیر می باشد:
← مدارسدر سال ۱۳۴۱ شمسی دبستان پسرانه ی نوبنیاد احداث گردید که بعدها به دبستان مفتح تغییر نام داد.
طبق آمار خرداد ۱۳۶۸ شمسی، دبستان مختلط مفتح کرکان دارای ۵ کلاس، ۱۱۳ دانش آموز و ۷ معلم می باشد.
اما این مدرسه در حال حاضر تعطیل می باشد و ساختمان آن در حال تخریب است و دانش آموزان جهت تحصیل به روستای کپورچال می روند.
← درمانگاهفاقد درمانگاه می باشد.
← حمامبعد از انقلاب اسلامی به وسیله ی جهاد سازندگی، یک حمام چند نمره ای احداث و تا سال ۱۳۶۷ هنوز مورد استفاده قرار نگرفته بود.
← مسجد
بنا به اظهار آقای حسن اسدی: «مسجد امام سجاد در محوطه ی قبرستان روستا قرار دارد و حدود ۵۰ سال پیش (۱۳۱۸ شمسی) احداث گردیده است.
بنیان گذاران مسجد مرحوم شیرین علی فرح بخش، مرحوم حسین اسدی و آقای مرتضی بهاری بودند.
زمین مسجد را نیز آقای تقی کرگانی واگذار نمود و از لحاظ مالی نیز کمک های زیادی کرد و مردم هم برای ساخت آن یاری کردند.
دیوارهای مسجد آجری و سرپوش آن گالی پوشی بوده است و چون کوچک بوده در حدود سال ۱۳۵۲ شمسی مسجد را به کلی بازسازی کردند که وسعت آن حدود ۳۰×۱۲ متر یا کمی بیشتر است. این مسجد از ابتدای احداث در قسمت شرقی رودخانه قرار دارد.»
← گورستانروستا دارای یک قبرستان است که از ابتدای ایجاد آبادی در قسمت شرق رودخانه وجود دارد و مسجد در محوطه ی آن بنا گردیده است.
← آب و برقیک چاه نیمه عمیق در روستا زده شده و آب از طریق منبع فلزی هوایی و از طریق لوله کشی تامین می شود. برق روستا نیز از شبکه ی برق انزلی برقرار می گردد.
اماکن اقتصادی[ویرایش]
خواربار فروشی: پنج باب که یک باب آن در تالش محله و یک باب آن در جاده ی اشترکان قرار دارد.
قهوه خانه: دو باب.
قصابی: یک باب.
خرازی: دو باب.
خیاطی مردانه: یک باب
نانوائی (نان تافتون): یک باب.
تعمیرگاه ماشین آلات کشاورزی و جوشکاری: دو باب.
مرغداری: یک واحد.
کارخانه ی برنجکوبی: یک واحد.
آرایشگاه مردانه: دو باب.
آژانس تلفنی: یک باب
آثار تاریخی[ویرایش]
این روستا دارای استخر بزرگ و بی مانندی به نام مرغوب است که آقای قربان رحیمی اظهار می دارد: «این استخر در قدیم به صورت آبگیری بوده که بعدها اهالی دور آن را بالا آوردند و به تدریج به صورت استخر در آمده است.»
آقای حاج موسی رضایی نیز می گوید: «اگر از یک نقطه ی کناره ی استخر حرکت کنیم نزدیک به یک روز طول می کشد تا به نقطه ی اول برسیم.»
آقای منوچهر سینما رئیس اداره ی آبیاری انزلی اظهار می دارد: « این استخر به احتمال زیاد بزرگترین استخر گیلان و شاید ایران باشد، زیرا وسعتی برابر ۵۰۰ هکتار دارد و داخل آن از گذشته های دور درخت توسکا می روئیده و هم اکنون نیز درخت توسکا در آن جا می روید.»
در زمستان ها پرندگان زیادی در استخر مرغوب کرکان فرود می آیند و طبق مقررات شکار منطقه ی شکار نیز می باشد.
آقای عین اله قنبر نژاد بازنشسته ی شهربانی و از اقوام قدیمی کرگان اظهار می دارد: «بین استخر مرغوب و ویشا، رودخانه و چشمه ای وجود دارد معروف به «قبله آب» که خیلی تلاش کردند آب آن را به سمت شمال برگردانند که موفق نشدند. آبش بسیار گوارا است و محل عبور آن در داخل روستا و از جلوی خانه ها می باشد که پس از عبور از زیر پل جاده، به مرداب می ریزد و در شالیزارها هم از آب آن استفاده می کنند.»
افسانه هایی درباره ی وجود گنج در چشمه وجود دارد که از آن می گذریم.
[۶]پارلمان روستا[ویرایش]
← اعضای شورای•
آقای عیسی بهاری کرکان •
آقای اکبر هوشیار کرکان •
آقای ابراهیم رجبی کرکان ← عضو علی البدل•
آقای منوچهر اشترکانی ← دهیار•
آقای بیژن حسینی کرکان جستارهای وابسته[ویرایش]
•
فهرست روستاهای شهرستان بندر انزلی•
فهرست روستاهای ایران•
فهرست جمعیت شهر و روستاهای ایرانمنابع[ویرایش]
|وب‌گاه روستا =
سایت کرکان ← منابع برای مطالعه بیشتر• کتاب: تاریخ انزلی، نوشته: عزیز طویلی، شامل: ۹ جلد.
