گیلان

---

گیلان یکی از استان های شمالی ایران است که ۱۴۷۱۱ کیلومتر مربع وسعت دارد.
رشته کوههای البرز، همانند دیواری در غرب و جنوب گیلان کشیده شده است؛ به همین سبب، آب و هوای گیلان، معتدل و در اکثر نقاط دارای رطوبت بالایی است. گیلان مرطوبترین ناحیه کشور است و سالانه بیش از ۲۰۰۰ میلیمتر باران دارد. بخش وسیع گیلان جلگه ای و مابقی کوهستانی است. بیش از ۴۰ رودخانه در گیلان جاری است که مهمترین آنها سفیدرود است. گیلان منطقه ای کشاورزی است که مهمترین محصولات آن عبارتند از برنج ، چای ، زیتون ، مرکبات ، ابریشم ، شیر ، گوشت ، مرغ ، ماهی ، خاویار ، مربا و انواع شیرینی و کلوچه.

پیشینه تاریخی[ویرایش]

---

گیلانیان در دوره های قبل از اسلام؛ کم و بیش آزاد و مستقل زندگی می کردند و با تشکیل پادشاهی های کوچک بر سرزمین خود فرمان می راندند. هنگامی که یزدگرد سوم، آخرین شهریار ساسانی در حال فرار از چنگ سپاهیان عرب به دست آسیابانی کشته شد، در کناره های خزر، گیلان، طبرستان، رویان و گرگان ؛ چند خاندان از شاهزادگان محلی و بزرگان ساسانی فرمانروایی می کردند. بعضی از آنها مطیع یا متحد دربار ساسانی به شمار می رفتند و برخی نیز مستقل یا نیمه مستقل بودند. بعد از یزدگرد، اغلب خاندان های مزبور طی سالهای طولانی سپاهیانی را که خلفای بغداد برای گشودن این نواحی گسیل می داشتند در هم شکسته و به دشمنان آنها یعنی سادات علوی پناه میدادند.
گیلانیان و دیلمیان و طبریان در پناه رشته کوه های البرز به مقاومت قهرمانانه ای دست زدند و از ورود تازیان به سرزمین های خود جلوگیری کردند. قسمت های وسیعی از کرانه های خزر، مخصوصا گیلان، در سایه وضع طبیعی و جغرافیایی خود و به نیروی پایداری و استقامت و دلاوری مردان سلحشور و آزاده خویش تا دو قرن و نیم بعد از حمله اعراب در برابر سیل خروشان لشکر اسلام مقاومت کردند و تن به تسلیم ندادند. رشته کوه های بلند و صعب العبور البرز از یک سو و آب های متلاطم دریای خزر از سوی دیگر این خطه را به صورت دژ جنگی مستحکمی در آورده بود که ساکنان آن را در مقاومت های دلیرانه علیه اعراب یاری می کرد. با تمام توانایی و قدرتی که کشورگشایان عرب در آن زمان داشتند ساکنان کرانه های خزر، سر به اطاعت آنان فرود نیاورده استقلال و آزادی خود را حفظ کردند.
تا اواسط قرن سوم هجری یعنی دویست و پنجاه سال پس از ظهور اسلام، مردم گیلان با آئین جدید آشنایی نداشتند زیرا از زمان حمله اعراب به ایران جنگ و ستیز میان آنان و اعراب جریان داشت. ابن حوقل جغرافی دان معروف قرن چهارم هجری در اثر ارزنده خود به نام "صوره الارض" به دفعات گیلان را، در قرون اولیه هجری مورد تایید قرار داده است. او در معرفی کوه های دیلم می نویسد: "اما سبب این که جبال دیلم به همین نام خوانده شده است این است که استقلال دارد و پادشاهانی در آنجا حکومت می کنند".

معرفی گیلان[ویرایش]

---

گیلان یکی از زیباترین مناطق ایران است که هرساله پذیرای تعداد بیشماری از ایرانگردان داخلی و خارجی است. جنگل های زیبا و ییلاق های مصفای کوهستان های غرب و شرق گیلان، سواحل زیبای دریای خزر و تالاب بین المللی انزلی که از ویژگی های منحصر به فرد گیلان است و دهها مرکز تاریخی، مذهبی و تفریحی، شاهد انبوهی از جمعیت بازدیدکننده در تمام فصول سالند.
شاید دور از واقعیت نباشد اگر بگوییم که مهمترین جاذبه استان های شمالی و البته به طبع آن گیلان عزیز؛ دریاچه خزر باشد. دریایی که به واسطه نجیب بودن و دوری جستن از سایر آب های آزاد دنیا دچار کم لطفی شده و لقب دریاچه را به خود اختصاص داده. دریایی بسیار زیبا که انسان را در همان دیدار اول شیفته خود می کند و ساعت ها می توان به حرف هایش گوش داد و با آن سخن گفت. دریایی که هر وقت بخواهی به افق آن نظر بیفکنی؛ تنها چیزی که می بینی مروارید اشک های چشمانت است که از داشتن همچون نعمتی بی اختیار بر بی کرانی آن بوسه می زند.

جاذبه های طبیعی استان گیلان[ویرایش]

---

گیلان به لحاظ موقعیت طبیعی ، دارای جاذبه های گسترده ای است كه سرتاسر این استان را در بر گرفته است. برخی از این جاذبه ها در فصول خاصی مورد استفاده قرار می گیرند اما برخی دیگر محدودیت فصلی نداشته و در همه فصول قابل استفاده هستند . به طور كلی جاذبه های طبیعی گیلان عبارت اند از :

← سواحل دریا
طول سواحل دریا در استان گیلان به ۲۲ كیلومتر می رسد. در این مسیر شهرهای آستارا ، بندر انزلی و کیانشهر مستقیماً در كنار دریا قرار دارند. یكی از مشخصات و امتیازات سواحل گیلان ، ماسه ای بودن بخش عمده آن و نزدیكی به جنگل است. در سواحل گیلان می توان به قایقرانی و دیگر ورزش های آبی پرداخت.

← تالاب ها ، دریاچه ها
تالاب انزلی ؛ از جمله زیباترین مناظر آبی گیلان است.
این تالاب محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه و مأمن پرندگان بومی ومهاجر است. در داخل تالاب ، جزایر زیبایی وجود دارد ودوشهر زیبای انزلی وآب كناردرساحل آن قراردارند. ازدیدنی های چشم نواز تالاب انزلی می توان از گل های نیلوفر آبی نام برد كه غنچه ها و برگ های آن سر از آب برآورده و سطح وسیعی از تالاب را می پوشاند. رویش نی در تالاب هم هر چند از نظر اكولوژیكی مشكلات زیادی ایجاد كرده است، اما در جای خود یكی از مظاهر اصلی اكوسیستم طبیعی تالاب به شمار می آید. انبوه پرندگان در این نیزار زندگی می كنند و ضمن تهیه غذای خود ، به تخم گذاری و تولید مثل در آن ادامه می دهند. تالاب برای پرندگان مهاجر نیز زیستگاه مطلوبی به شمار می رود.
همه ساله هزاران هزار پرنده مهاجر از بخش های شمالی برای زمستان گذرانی و ادامه حیات به تالاب انزلی روی می آورند. نیزارها ، گذشته از آن كه زیستگاه مناسبی برای پرندگان به شمار می روند، رویشگاه گیاهانی با قابلیت انعطاف فراوان هستند كه در صنایع دستی و بومی گیلان كاربرد قابل توجهی دارند. حصیر ، زنبیل ، سبد ، ظروف حصیری و .... از این گیاهان ساخته می شود.
تالاب انزلی محل مناسبی برای ورزش های آبی از جمله قایق سواری است.
دریاچه ؛در جنوب شهر آستارا ، یكی از دریاچه های زیبای ساحلی گیلان در مساحتی كوچك قرار دارد. این دریاچه در شمار بهترین زیستگاه های طبیعی پرندگان است. برای جلوگیری از هجوم مردم به این دریاچه ، این محل جزو مناطق حفاظت شده است.
در روستای جوکندان واقع در ۱۲ كیلومتری شمال شهر تالش ، برروی رودخانه كوچكی كه در پای كوه از دره ها خارج می شوند، یك آب بند مصنوعی ساخته شده كه در پشت آن دریاچه كوچكی به وجود آمده است.
عمق این دریاچه به حدود سه متر می رسد و در میان آن درختان جنگلی ، سازگار با محیط آبی از آب سر برآورده اند. گیاهان آبی ساحل دریاچه مانند زنبق در رنگ های مختلف ، چشم انداز زیبایی به دریاچه می بخشند.
در حوالی فومن ، صومعه سرا ، ضیابر و جمعه بازار بركه های كوچكی وجود دارد كه علاوه بر اهمیت اكولوژیكی ، چشم انداز طبیعی زیبایی به نواحی جلگه ای ، واقع در حاشیه شهرهای فوق می بخشد.
در كناره های سفیدرود و شعبات فرعی آن نیز دریاچه های ساحلی زیبایی را مشاهده می كنیم. این دریاچه ها كه در مواقع پرآبی گسترش می یابند ، به نواحی ساحلی شهرستان های لنگرود و رودسر زیبایی خاصی می بخشند.
دریاچه هایی كه در پشت سدهای ساخته شده بر روی سفیدرود به وجود آمده ، به سهم خود از مناظر زیبای گیلان به شمار می روند. دریاچه اصلی سد سفیدرود كه در دره های جنوبی و غربی شهر منجیل تشكیل شده است، نخستین منظره آبی برای مسافرینی است كه از جاده قزوین وارد گیلان می شوند. در پشت سد انحرافی ، تونل تاریك فومن و سد سنگر ، دریاچه های موضعی كوچك با دره های پوشیده از جنگل و یا زمین های كشاورزی ، جاذبه های چشم نوازی را به وجود آورده است.

← رودها
بستر رودهای گیلان عمدتاً در مسیر دره های كوهستانی و كوهپایه ای كه از جنگل های سرسبز و انبوه پوشیده شده اند قرار گرفته است. از این رو ، برای استفاده از مظاهر طبیعت از بهترین نمونه ها و امكانات طبیعی به شمار می روند و از نظر گردشگری در اغلب فصول سال ، گردشگران زیادی را به خود جلب می كنند. اغلب این رودها برای ورزش های آبی بسیار مناسب هستند.

← آب های معدنی
چشمه ی آب گاز سنگرود؛ در روستای سنگرود از توابع دهستان عمارلو شهرستان رودبار قرار دارد.
چشمه كلشتر منجیل ؛این چشمه حدود یك كیلومتر پایین تر از سد سفیدرود در فاصله پانصدمتری جاده اصلی قزوین به رشت قرار دارد.
چشمه آب معدنی ماسوله ؛در ابتدای ورودی شهر تاریخی ماسوله در كنار پارك شهر قرار دارد.
چشمه چشماگل ؛در روستای طالم از توابع سنگر قرار دارد.
چشمه ماستخور؛در روستای ماستخور نزدیك رودبار در جبهه غربی سد منجیل قرار دارد.
چشمه آب معدنی سجیران ؛در اشكور بالا، نزدیكی روستای سجیران واقع است.

← جنگل ها
جنگل های گیلان از مناظر طبیعی زیبای گیلان است. جذابیت جنگل های گیلان در تنوع گونه های جنگلی آنهاست و همین امر آنها را از جنگل های سوزنی برگ متمایز می سازد. سطح زمین های جنگلی گیلان را در فواصل درختان ، فرشی از چمن می پوشاند. جنگل های گیلان با این بستر سبز، امكانات زیادتری را از نظر تغذیه ، حیات وحش و اوقات فراغت فراهم ساخته است. جنگل های سراوان - نزدیك رشت – جنگل های تالش ، جنگل های لاهیجان و جنگل های دیلمان از جمله جنگل های زیبا و دیدنی گیلان است.

← ییلاق ها
مناطق ییلاقی گیلان كه در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرد عبارت اند از :
نواحی ییلاقی جواهر دشت؛ در ارتفاعات شرق گیلان قرار دارد و ییلاقِ نواحی چابكسر و واجارگاه و رحیم آباد به شمار می روند.
ییلاق های واقع در مسیر دره رودخانه پل رود؛ دره بسیار زیبای پل رود ، پس از گذشت از روستای دیماین به نواحی ییلاقی این ناحیه می رسد. دره پل رود به دو شاخه تقسیم می شود و هر یك به ییلاق های واقع در مسیر خود می رسد.
ییلاق های دیلمان و اسپیلی؛ییلاق های این ناحیه ، هم از نظر چشم انداز و هم از نظر آثار تاریخی و فرهنگی دارای اهمیت بسیار است.
ییلاق های نواحی رودبار ؛این ییلاق ها را می توان به دو قسمت تقسیم كرد: نخست ییلاق های واقع در شرق سفیدرود كه عمدتاً در عمارلو ، توتكابن و پره سر قرار دارند.
ییلاق های تالش و آستارا ؛ ماسوله جنوبی ترین ییلاق تالش است و پس از آن ییلاق های ماسال و شاندرمن قرار دارند. ییلاق « تالش دولاب » ، ییلاق « مریان» ، ییلاق « سوباتان » در این منطقه ، از این زمره اند. شهر آستارا ، از طریق گردنه حیران به نواحی ییلاقی آستارا مربوط می شود.سهل و جبل دانسته و می نویسد: سهل از آن گیلان است به هر حال ساکنان کوه ها دیلمیان بودند. این بخش شامل دهستانهای دیلمان و پی کوه است که دیلمان دارای ۶۱ آبادی دارای سکنه می باشد که از جمله آبادیهای مهم آن می توان به آسیابر، اسپیلی، سیاه خانی، ایشکوه بالا و پایین، نوروز محله و کوه پس اشاره نمود.

دیلمان[ویرایش]

---

دیلمان یکی از مهمترین مناطق فرهنگی، تاریخی و گردشگری استان گیلان، اسرار شگفت انگیز بسیاری در دل خود نهفته دارد که نیازمند بررسی، تحقیق و کاوشهای باستان شناختی و مردم شناسی است.
تعداد ۲۰۰ اثر فرهنگی، تاریخی و طبیعی در این منطقه شناسایی، مستند سازی و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. از جمله این آثار ارزشمند می توان به پناهگاه صخره ای تیر شلمان، مراتع تاریخی ارده سامان، شاجان و لشگستان و غار تاریخی دعاکوه یا نیازخانه و بقعه گروکول، محوطه ها و تپه های باستانی فیروزکوه، یسین، نقار کول، مشکی چال و خسرو خانی و برخی دیگر همچون کاروانسرای تی تی که در روستای بالا رود و در ۱۰ کیلومتری جاده سیاهکل به دیلمان واقع شده است نیز اشاره نمود که این روستای زیبا در محل اتصال دو شاخاب رودخانه شمیم رود بر پای تپه ای نسبتا بلند و سرسبز قرار دارد. در گذشته راه اصلی کاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان از این مسیر می گذشت. این کاروانسرا متعلق به دوره کیائیان هم عصر سلسله صفوی دیوارهای این کاروانسرا از کف تا زیر طاق از جنس قلوه و ملات ساروج می باشد و سقف آن به وسیله گنبدهای زیبای آجری پوشیده شده است.
قلعه و برج گرماور نیز یکی دیگر از زیباترین نقاط تاریخی دیلمان است زیرا این قلعه بر فراز کوه بلند و در کنار روستای گرماور و در فاصله ۳ کیلومتری دهکده تاریخی مربو واقع شده است. با توجه به موقعیت سوق الجیشی کوه گرماور، مکان مناسبی برای دیده بانی و کنترل دشتهای اطراف به شمار می رود. در حال حاضر از بنای اصلی قلعه فقط برج دیده بانی بر جای مانده و در بخش غربی برج نشانه هایی از ساختمان با آثار خشت قرمز رنگ مشاهده می شود. مصالح به کار رفته در قسمت تحتانی برج قطعات سنگ های صیقل داده شده با ملات گل و آهک می باشد. در بخش فوقانی امن از خشت خام استفاده شده است. قدمت این قلعه را به دوران پیش از اسلام نسبت می دهند.
حمام دیلمان نیز یکی دیگر از آثار قدیمی و تاریخی باشکوه منطقه دیلمان می باشد. این بنا که در بافت شهر واقع شده است، به حمام میر بلوک نیز شهرت دارد. بنای حمام به دستور میرزاعلی میر بلوک از زیر لایه های خاک بیرون آورده شده و مورد تعمیر و بهره برداری قرار گرفته است. به همین مناسبت به حمام میر بلوک شهرت یافته است و به احتمال قوی جزء بناهای دوره ایلخانی است که در دوره های مختلف ضمن اضافه کردن الحاقات، مورد بازسازی واقع شده است.
حمام دیلمان دارای یک صحن مرکزی است که چهار صحن دیگر در چهار جهت اصلی محوطه مرکزی حمام را احاطه نموده اند همچنین در چهار گوشه (کنج) چهار اطاق یا محوطه برای گرم خانه و سردخانه و محل نظافت پا، تنویرخانه و سربینه ساخته شده است. سابقا سه پله به طرف پایین حمام امتداد داشت که افراد از آن طریق به داخل حمام می رفتند و یک حوض آب سرد برای شستشوی پا در جلوی سر بینه تعبیه شده بود که توسط افراد ساکن دیلمان قسمت سربینه درگاه ورودی تخریب شده است. تون حمام در پشت بنا ساخته شده و گرم خانه در بالای تون و خزینه حمام مابین گرم و سردخانه ساخته شده است.
نورگیرها در بالای گنبد حمام قرار دارد و به علت در دسترس نبودن شیشه شفاف، از سنگ و مرمر شفاف برای عبور نور استفاده می شده، آب حمام را به وسیله تنبوشه هایی سفالی به مخزن انتقال می دادند. در گذشته این حمام برای شستشو و استحمام آزاد ساکنین دیلمان و کاروانیان و مسافران مورد استفاده قرار می گرفت و با توجه به موقعیت کوهستانی و اقلیم سرد منطقه، جزء بناهایی محسوب می شود که با شرایط خاص کوهستانی طراحی و ساخته شده است به عبارتی بیشترین توجه به مسئله آب و هوا و سرما و مقابله آن معطوف شده است و این بنا دارای ساختار ساده ولی بی پیرایه ای است که بیشترین سعی معمار آن به استحکام و عوامل کاربردی متوجه شده.
امام زاده تورار بقعه ای است در حد و مرز اراضی شمال شرقی کلیشم و روستای جلیسه و در یک دشت مرتفع نسبتا فراخ و به ارتفاع ۲۲۰۰ متری نسبت به سطح آبهای ازاد قرار گرفته است که یکی دیگر از جلوه های زیبای دیلمان است. این بنا با توجه به ویژگی های خاص یکی از بناهای مستحکم و شاخص استان گیلان به شمار می رود. این بنا حدود زیادی فرهنگ بناهای مرکز فلات ایران را در بر دارد، پلان بنا به صورت مربع و هر کدام از ضلع های آن برابر با ۱۰ متر است. طاق هلالی و طاق نماهای زیادی در بیرون بنا مشاهده می شود، سقف این بنا به شکل گنبد مدور و دو پوشه و ارتفاع بنا از راس گنبد تا کف ۸ متر است. مصالح به کار رفته در آن آجر، گچ و ملات ساروج است.

← تمدن دیلمان
سيماي طبيعت آن زيبا ، با موقعيت سوق الجيشي و نيز مهد حكومت سلسله آل بويه بود . آثار به جاي مانده دوره برنز و آهن در تمام اين ناحيه پراكنده است. در اين حفريات آثار زيادي از جنس مفرغ ، سفال ، اشياي زينتي و ظروف شيشه اي كشف شد و نتايج اين كاوش ها در كتاب چهار جلدي ديلمان ، به زبان انگليسي و ژاپني در سال هاي ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۱ توسط دانشگاه توكيو منتشر گرديد.
از مهم ترين اين آثار كه توجه بسياري را برانگيخت آثار و ظروف شيشه اي مربوط به عصر پارت و ساساني است. كاوشگران ژاپني معتقدند كشف اين آثار مؤيد اين نكته است كه زادگاه اشيايي كه در ژاپن كشف شده اند فلات ايران بوده است.
"فوكايي " ارتباطات فرهنگي و مبادلات بازرگاني بين ژاپن و ايران در عصر پارت و ساساني را مطرح كرده و معتقد است بسياري از پياله هاي شيشه اي مدور كه در گيلان يافت شده ، پاسخگوي سؤالاتي چون محل ساخت پياله ي شيشه اي آرامگاه امپراتور آنكان و مشابه ديگر اشياي مهم مكشوفه در ژاپن نيز هست؛ مثل تكه هاي پياله ي شيشه اي ، تراش برجسته كه سال ۱۹۵۳ در جزيره " اكينوشيما " يافت. شد يا پياله اي شيشه اي با تراش هاي مدور كه در سال ۱۹۶۳ م از مقابر كاشيوا بارا در نارا ( قرن ۵ ميلادي ) به دست آمده است.
در سال ۱۳۴۰ هيأتي به سرپرستي محسن مقدم ، سال ۱۳۴۴ و سال هاي بعد به سرپرستي علي حاكمي ، سال ۱۳۵۳ به سرپرستي سيد محمود موسوي و سال ۵-۱۳۷۴ به سرپرستي رضا صدر كبير در گيلان حفاري نمودند و آثار ارزشمندي را از خاك به دل موزه ها سپردند.

شاندرمن[ویرایش]

---

بلوکات طوالش گيلان است که از شمال محدود است به طالش دولاب و از جنوب به ماسال و از مشرق به گسگر و از مغرب بخلخال . قريب ۳۰۰۰ تن سکنه دارد.
قراي معتبر آن عبارتند از: انجيلان ، شالکي ، دوماف . اهالي آن چادرنشين و اغلب به گله داري اشتغال دارند. و عده قراي آن ۳۷ و مساحتش ۹ فرسخ مربع و ۶۴۴ خانوار دارد. (جغرافياي سياسي کيهان ص ۲۷۸ )

← وجه اشتقاق نام شاندرمن
مسلم به نظر می رسد نام این منطقه صومعه سرا ترکیبی باشد شن (جا) ودرمن. که خوداین جزء دوم را می توان به سه گونه معنی نمود:جایگاه ساخته شده از چوب و درخت، جایگاه درمان و سرانجام جای دیرپایی و استراحت مسافران که از این میان وجه اشتقاق اولی معنی منطقی تری را ارائه می نماید.
^[۱]

← جاذبه های گردشگری شاندرمن
شهرستان ماسال و بخش شاندرمن با جاذبه هاي گردشگري و طبيعت زيباي خود همواره مورد توجه مردم استان گيلان و ديگر گردشگران ومسافران كشور قرار داشته و دارد و حضور هزاران گردشگر در اين مناطق و در ايام مختلف سال گوياي اين واقعيت است. ^[۲]
شهر زيبا و كوهستاني ماسال و بخش شاندرمن داراي چشم اندازهاي دلنشين بسياري مي باشد. از جاذبه هاي گردشگري اين منطقه، منطقه جنگلي تاسكو، ييلاقات خوش آب و هوا و بقاع متبركه متعدد است

← غارهای شاندرمن
در شهرستان ماسال بيش از ۱۷ غار بزرگ و كوچك وجود دارد كه بزرگترين آنها غار «آويشو» است كه در ارتفاع يك هزار و ۳۰۰ متري از سطح دريا و بين مناطقي همچون تائي بنه، انده چو و خماسون در بستر دره اي كم آب قرار دارد.
اين غار شگفت انگيز كه در حوزه جغرافيايي بخش شاندرمن واقع شده از بزرگترين غارهاي استان گيلان و در نوع خود يكي از كم نظيرترين غارها در سطح كشور است.
ديدن قنديل و مناظر بكر اطراف و نيز تماشاي درون غار براي بازديدكنندگان بسيار جذاب است.
براساس پژوهش هاي زمين شناسان، قدمت غار آويشو كه حدود ۲ كيلومتر طول دارد به حدود ۷۵ ميليون سال قبل برمي گردد.

← جمعه بازار درشاندرمن
در همه جاى دنيا و همه شهرها بازار يكى از جاذبه هاى گردشگرى محسوب مى شود به خصوص اگر اين بازار محلى باشد. اما بازارهاى قديمى در گيلان از جمله نقاط پرجنب و جوش است. اين بازارها اعم از سرپوشيده يا روباز، كانون هايى براى خريد و فروش كالا محسوب مى شوند. يكى از ويژگى هاى شهرهاى گيلان ارتباط تنگاتنگ آنان با پس كرانه هاى روستايى و حوزه هاى نفوذ آنها است. از اين رو بازارهاى هميشگى شهرهاى گيلان متناسب با سليقه مشتريان آراسته شده اند.
بازارهاى هميشگى رشت، آستارا و تالش، رودسر و صومعه سرا جنب و جوش دائمى دارند. اين بازارها در روزهاى معين از هفته تشكيل مى شود. نكته قابل توجه اين كه بسيارى از فروشندگان در اين بازارهاى محلى زنان هستند و در ميان محصولات مى توان سبزى هاى تازه و حتى صنايع دستى و تخم مرغ هاى محلى تازه را مشاهده كرد.مهمترين بازارهاى هفتگى گيلان عبارتند از: شنبه بازار در ماسال، لولمان، انزلى، لشت نشا، دهشال و لنگرود.
يكشنبه بازار در صومعه سرا، گشت رودخان، خمام، پيربست، لولان، كوچصفهان و رودسر. در روزهاى دوشنبه اين بازار در كپورچال، ضيابر، شفت، هندخاله، سنگر، خشكبيجار، آستانه، سياهكل و رحيم آباد برگزار مى شود.در پره سر، فومن و لشت نشا و املش سه شنبه بازار برگزار مى شود. چهارشنبه بازارهاى گيلان هم در رضوان شهر، كسما، زيده، چوكام، پيربست، لولان، كوچصفهان و لنگرود برگزار مى شود.پنج شنبه بازار هم در سيد شرفشاه، طاهر گوراب، نوفاله، شاقاجى، خشكبيجار، آستانه، سياهكل و كلاچاى و جمعه بازار هم در شاندرمن، گوراب رزميخ و بازار دائمى آستارا است. ^[۳]

گردشگران ومردم[ویرایش]

---

در طي سال هاي اخير متاسفانه به دليل نبود برنامه توسعه پايدار در ماسال و فقدان حساسيت مسئولان منطقه، بسياري از كانون هاي مهم گردشگري در شهرستان ماسال رو به نابودي رفته كه يكي از آنها درياچه ييلاق خشك دريا است كه بر اثر بروز سيلاب هاي مخرب فصلي با گل و لاي پوشيده شده است و نياز به لايروبي دارد تا دوباره با زيبايي خود چشم ها را خيره كند.
از طرف ديگر غار آويشو نيز به دليل بهره برداري بي اندازه شركت جنگل شفارود از درختان اطراف آن باعث شده است دهانه غار كه بعضاً ۲۰۰ تا ۴۵۰ سال عمر دارد با گل و لاي و خاك انباشته بشود و رو به تخريب رود از اين رو سيستم آب غار و زيبايي هاي شگفت انگيز داخل آن نيز در خطر نابودي كامل قرار گرفته است.
^[۴]
مردم طبيعت دوست منطقه و گروه هاي محيط زيست در گذشته و تاكنون بارها و بارها به روند مديريتي نادرست حفاظت از جنگل ها درحوزه بي نظير تالش و بويژه جنگل هاي بخش شاندرمن كه از جمله غني ترين حوزه جنگلي بشمار مي رود معترض و درباره تخريب كانون ها و مناطق مهم گردشگري منطقه همچون بام سبز ماسال و بيش از ۲۰ نوع خانه با سبك هاي سنتي در ماسال شاندرمن هشدار داده اند كه تاكنون توجهي به اين هشدارها نشده است.
گردشگران و دوستداران طبيعت در ماسال و شاندرمن به عنوان يك منطقه زيبا و نمونه گردشگري در استان گيلان و حتي كشور، از مسئولان منطقه و استان از جمله سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و صنايع دستي گيلان، محيط زيست، فرماندار و ساير مسئولان و دستگاه هاي ذيربط استان درخواست دارند در اسرع وقت نسبت به بازسازي، ترميم و زيباسازي درياچه خشك دريا و غار زيباي آويشو اقدام كنند تا ضمن جلوگيري از تخريب و نابودي جاذبه هاي گردشگري منطقه، زمينه و بسترهاي لازم براي جذب بيشتر مسافران و گردشگران و رونق اقتصادي شهرستان فراهم شود. ^[۵]
[۶]

عاروس-زومه‌های گيلان[ویرایش]

---

مقدمه: افسانه‌ها و باورداشت‌های پيشينيان، نوع نگرش آن‌ها را نسبت به محيط پيرامون‌شان نشان می‌دهد. اين باورداشت‌ها نه تنها محيط جاندار بلکه محيط بی‌جان را نيز دربر می‌گيرد. باورداشت‌های مردم اين سامان نسبت به پديده‌های ناشی از سازوکارهای زمين‌شناسی و فرسايش موثر در ايجاد اشکال زمين کم نمی‌باشد. در جای‌جای اين سرزمين می‌توان به آن‌ها برخورد نمود. در محيط جلگه‌ای اين مسئله به علت از بين رفتن محيط‌های طبيعی و حتا روستايی و تغييرات شديد در وضع محيط زيست طبيعی وفرهنگی آن‌ها، بسيار کم‌رنگ شده است.
اما در مناطق کوهستانی هنوز هم می‌توان اين باورداشت‌ها را که در حال از بين رفتن است، مشاهده نمود. همچون: منبرسنگ و شمشيربَزِه سنگ در مسير کشکو به لاکتراشان در تنکابن (مشايخی،۱۳۸۰)، چِل پله (در جاده اشکور)، غازگُوابَر در روستای چوشل و غارِ جاران در شاجانِ ديلمان و... در اين نوشتار سعی در معرفی گونه‌ای از اين باورداشت‌ها نسبت به پديده‌های حاصل از فرسايش شده که هر دو اثر از جاذبه های گردشگری در مناطق خود می‌باشند.
الف) آروس-زومه‌ی اِشکور برای رسيدن به اين آروس-زومه، بايد از مسير زير عبور نمود: کلاچای، رحيم‌آباد، جاده اشکورات (سفيدآب)، تُولِ لات، سَجيران، گرمابدشت، دوراهی زياز، جاده سمت چپ، کوه آروس-زومه، عبور از تونل بر بالای قله‌ی آروس-زومه.
کوه آروس-زومه به ارتفاع ۱۳۷۲متر از سازندهای آهک توده‌ای خاکستری و کرم رنگ دوره‌ی ژوراسيک تشکيل شده و در محل التقای دو رودخانه چاک‌رود و پُلرود [۱]     در جنوب روستاهای گرمابدشت و زياز واقع شده است. اين کوه کاملاً صخره ای، با عظمت خيره کننده از جاذبه‌های ويژه‌ی گردشگریِ منطقه اشکور می‌باشد. در طول زمان، بدنه‌ی سنگی اين کوه در اثر فرسايش فيزيکی چهره‌ای خشن يافته است و در اطراف قله‌ کوه، تيغه‌ها و ستون‌های سنگی به وجود آمده است. در اين ميان دو ستون سنگی بر پوزه‌ی سنگی کوه به‌طور زيبا و باشکوهی در کنار همديگر قرار گرفته‌اند که در بين مردم به آروس-زومه و داماد     معروف است. طبق باورداشت‌ها و روايت رايج در منطقه‌ی اشکور، پسر و دختری که به هم علاقه داشتند بدون اجازه‌ی والدين‌شان با يک‌ديگر از محل سکونت خود فرار نموده و مورد نفرين پدر و مادرشان قرار گرفته، در آن محل به سنگ مبدل گشتند. «اشکوريان معتقدند که اَروس و زومه مورد اشاره اين‌گونه نفرين شده‌اند: ((الهی سی‌پرده گيشه سيابن ببين))». (يگانه چالکی،۱۳۸۱) اين آروس و زومه در نوع خود شناخته‌شده‌ترين در گيلان به شمار می‌روند. اما نگارندگان در سفرهايی به مناطق کوهستانی شرق گيلان، آروس و زومه‌ی ديگری را نيز مشاهده نموده‌اند.

فهرست شهرستان ها[ویرایش]

---

آستارا / آستانه اشرفیه / بندر انزلی / تالش / رشت / رودبار / سیاهکل / شفت / صومعه سرا / فومن / لنگرود / لاهیجان / ماسال / رضوانشهر / املش / رودسر

جستارهای وابسته[ویرایش]

---

جواهردشت
موزه میراث روستایی گیلان

منابع[ویرایش]

---