انرژی‌های نو، راهکاری برای رونق زندگی در سیستان
انرژی‌های نو، راهکاری برای رونق زندگی در سیستان
محیط زیست > انرژی نو - اسدالله افلاکی:
۱۵سال است که مردم سیستان در حسرت آب روزها وساعت‌ها را پشت سر می‌گذارند. راه حقابه هامون از خارج از کشور بسته شده است. در همه این سال‌های طولانی آسمان هم روی خوشی به هامون‌نشینان نشان نداده.
عمر سيلابي كه بهار امسال زندگي را به هامون باز گرداند به اندازه رؤياي يك شب تابستاني هم نبود. در سيستان همه‌چيز به آب متكي است آب كه نباشد نه دامي وجود دارد و نه كشت وكاري. مرد سيستاني درحالي‌كه چشم در چشم دوربين دوخته بود گفت كه تنها پيرمردان و پيرزناني كه پاي رفتن ندارند مانده‌اند. دوربين تلويزيون با نگاه او روي خانه‌هايي متمركز شد كه صاحبان خانه باگل روي درها را پوشانده و از روستا رفته بودند.
در روستاي ملاعلي كسي نمانده است در روستاي برزي هم همينطور. آنها براي امرار معاش ناگزير خانه و كاشانه را ترك كرده‌اند.
طرحي براي مقابله با كم‌آبي
دانشگاهيان اما بيكار ننشسته اند؛ آنطور كه مطالعات انجام شده در دانشگاه زابل نشان مي‌دهد استفاده ازانرژي باد و ايجاد مزارع متكي بر توربين‌هاي بادي باعث رونق كشاورزي و ايجاد اشتغال مي‌شود. حاصل اين مطالعات، طرحي است كه با اجراي آن مي‌توان تهديدات ناشي از خشك شدن هامون را به فرصتي بزرگ براي نجات منطقه تبديل كرد. اين طرح نه‌تنها در سيستان كارسازاست كه به‌عنوان يك راهكار علمي وفني مي‌تواند در بسياري از مناطق كم آب كشور كه از قابليت استفاده از انرژي بادي برخوردارند اجرا شود؛ طرحي در راستاي توسعه پايدار و حفاظت از محيط‌زيست.
رئيس دانشگاه زابل در اين‌باره به همشهري گفت براساس اين طرح، توربين‌هاي بادي ۱۰ تا ۵۰ كيلوواتي در هر مزرعه نصب مي‌شود و مزرعه دار علاوه بر استفاده از نيروي برق براي كشت گلخانه‌اي با فروش برق مازاد يك تا ۲ميليون تومان درآمد خواهد داشت.
بنا به گفته دكتر محمود اوكاتي صادق، دانشگاه زابل با مطالعاتي كه انجام داده در پي اجرايي كردن اين طرح است. كنفرانسي هم با هدف تبيين راهكارها و چگونگي اجرايي شدن اين طرح، دي‌ماه امسال در اين دانشگاه برگزار مي‌شود. آنطور كه اوكاتي مي‌گويد اگر دولت حمايت كند استفاده از انرژي بادي مي‌تواند جايگزين معيشت مبتني بر كشت سنتي و غرقابي شده و مانع مهاجرت سيستاني‌ها شود. به گفته وي، درآمد ناشي ازيك نيروگاه ۵۰۰مگاواتي بادي برابر درآمد كل كشاورزي سيستان است. اين در حالي است كه بررسي‌ها نشان مي‌دهد در سيستان امكان توليد۲۰هزار مگاوات برق با توربين‌هاي بادي وجود دارد.
راهكاري براي كاهش ريزگردها
مهندس خداكرم جلالي، رئيس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور در واكنش به طرح استفاده از انرژي‌هاي نو در سيستان به تجربه استفاده از اين انرژي‌ها در ساير كشورها ازجمله چين اشاره مي‌كند و مي‌گويد چيني‌ها با نصب تجهيزات توليد انرژي خورشيدي در منطقه‌اي وسيع ازيك‌سو بيابانزايي را مهار كرده و از سوي ديگر با استفاده از انرژي خورشيدي زندگي خوبي براي مردم منطقه فراهم كرده‌اند. اين قابليت در بسياري از مناطق كشور ما ازجمله سيستان وجود دارد. جلالي در گفت‌وگو با همشهري استفاده از انرژي‌هاي نو را باعث كاهش مصرف سوخت‌هاي فسيلي و آلايندگي‌هاي ناشي از آن ارزيابي مي‌كند و مي‌گويد كه سازمان جنگل‌ها و مراتع از اين طرح كه اجراي آن باعث تثبيت خاك، ايجاد پوشش گياهي، كاهش ريزگرد و مهار بيابانزايي مي‌شود به‌عنوان يك راهكارعلمي واجرايي حفاظت از منابع طبيعي حمايت مي‌كند.
همسو با توسعه پايدار
دكتر احمدعلي كيخا، معاون محيط طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست، پيش از هر چيز، استفاده از انرژي‌هاي نو را در راستاي توسعه پايدار و همسو با سياست‌هاي سازمان حفاظت محيط‌زيست عنوان مي‌كند و مي‌گويد كه سازمان محيط‌زيست باتمام ظرفيت‌هاي خود از توليد انرژي‌هاي نو حمايت مي‌كند. او سپس به نقش هامون در زندگي سيستاني‌ها اشاره و تصريح مي‌كند: در سيستان اقتصاد خانواده‌ها مبتني بر فعاليت‌هاي كشاورزي و دامداري است اما از زماني كه افغان‌ها راه بر حقابه هامون بسته‌اند تأمين معيشت خانوارها با چالش جدي مواجه شده است.
كيخا در گفت‌وگو با همشهري ضمن تأكيد بر پيگيري حقابه هامون مي‌گويد كه حيات سيستان وابسته به هامون است، بر اين اساس استراتژي توسعه در سيستان بايد به‌گونه‌اي باشد كه سهم فعاليت‌هاي كشاورزي و دامداري كه نياز به آب فراوان دارند تا حد امكان كاهش داده شود و آن دسته از فعاليت‌هاي اقتصادي جايگزين كشاورزي و دامداري شود كه به كمترين آب نيازدارد. او كه‌زاده زابل است يادآور مي‌شود:
زابل خاستگاه آسياب‌هاي بادي بوده و توسعه نيروگاه‌هاي بادي يكي از ظرفيت‌هاي مهم اين منطقه است كه نيازي به آب ندارد. راه‌اندازي اين نيروگاه‌ها مي‌تواند سهم قابل توجهي در رونق اقتصادي منطقه داشته باشد.
سيستاني‌ها فراموش نشده‌اند
سیستان هرچند با معضلات فراواني دست به گريبان است اما مسئولان نظام، سيستان را فراموش نكرده‌اند. مهندس علي اوسط هاشمي، استاندار سيستان، ۲۲مردادماه گذشته (پنجشنبه شب) در برنامه تلويزيوني ثريا اعلام كرد:« با موافقت مقام معظم رهبري ۵۰۰ميليون دلار ازصندوق توسعه ملي براي آبياري تحت فشار در ۴۶هزار هكتار زمين‌هاي كشاورزي سيستان به دولت وام داده شده و به دستور رئيس‌جمهور اين طرح در حال اجراست. اين بودجه برابر يك ششم كل اعتباراتي است كه طي ۳۵سال اخير براي نجات سيستان تخصيص داده شده است.» استاندار سيستان گفت: «اجراي اين طرح باعث اشتغال پايدار۲۳۰هزار نفر مي‌شود و از مهاجرت رو به رشد سيستاني‌ها جلوگيري مي‌كند.» رئيس دانشگاه زابل هرچند اجراي اين طرح را يك ضرورت مي‌داند،مي‌گويد نتايج مطالعات ۳پژوهشكده «كشاورزي»، «دام‌هاي خاص» و «تالاب هامون» نشان مي‌دهد اين طرح درصورتي موفق خواهد بود كه شيوه كشت سنتي به كشت گلخانه‌اي تغيير كند و كشت گلخانه‌اي هم نيازمندايجاد مزارع بادي است.
