جامعه نیکوکاری ابرار
طرح توسعه پایدار روستای محمدآباد پسکوه با تاکید بر کارآفرینی و اشتغال
"توصیه به دوستانم و به یاوران جامعه یاوری آن است که این حلقه ی عشق را پیوسته نگاه دارند و آن را به نسل دوم ... تا هم نیروی انسان دوستی، عشق و شور زندگی در آنها تقویت شود و هم از خدمت آنها به مردم، محرومیتی و مظلومیتی بر طرف گردد ".
بخشی از وصیت نامه مرحوم کاشانی
یکی از اهداف عالی جامعه نیکوکاری ابرار، ارتقاء انگیزه و فرصت های رشد فرهنگی و توانمندسازی محرومان جامعه در مناطق روستایی است. در راستای این هدف و دیگر ماموریت های خیرخواهانه جامعه نیکوکاری ابرار، پس از بازدید هیاتی از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به ریاست جناب آقای دکتر نهاوندیان در اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ از
روستای محمدآباد پسکوه ، این روستا به عنوان روستای پایلوت اجرای
طرح توسعه پایدار روستایی انتخاب شد. هدف آن بود که پس از تدوین طرح توسعه پایدار مبتنی بر نیازها، پتانسیل ها و ظرفیت های روستا و اجرای آن با مشارکت حداکثری ساکنان روستا،
روستای محمدآباد از چرخه فقر و محرومیت رهانیده شود و همزمان با اجرای موفق طرح در این روستا، بتوانیم به
الگویی جهت توسعه پایدار در سایر روستاهای کمتر توسعه یافته و محروم کشور دست یابیم.
روستای محمدآباد واقع در
دهستان پسکوه ،
بخش سده شهرستان قاین استان
خراسان جنوبی است؛ روستایی با ۶۸۲ نفر جمعیت و ۱۷۵ خانوار. ۴۶/۹درصد جمعیت روستا را مردان و ۵۳/۱ درصدش را زنان تشکیل می‌دهند. ۷۰/۵ درصد از جمعیت روستا باسواد هستند و ۲۹/۵ درصد خواندن و نوشتن نمی دانند. بررسی های انجام شده در زمینه وضعیت شغلی اهالی نشان می دهد شیوه معیشت غالب اهالی محمدآباد همچون سایر روستاهای کشور، سالیان سال
دامداری و کشاورزی بوده است. هم اکنون نیز مشاغل اصلی سرپرستان خانوار به ترتیب دامداری ( بیش از ۵۲ درصد)، کارگری (۲۲/۲ درصد) و کشاورزی (۱۴/۳ درصد) می باشد.
اگر چه اهالی روستای محمدآباد دیرزمانی در خاک آباء و اجدادی شان با آرامش روزگار می گذراندند، امروز با
مسائل زیست محیطی ای چون افزایش مدام تلخی و شوری آب چاه های کشاورزی و همچنین
فقر شدید مرتع دست به گریبانند. خشکسالی چندین ساله و شرایط سخت طبیعی در جنوب خراسان نیز مزید بر علت شده و معیشت غالب روستاییان را، با تهدید جدی مواجه ساخته است. روستای محمدآباد امروز با مشکلاتی چون بیکاری، مهاجرت گسترده ساکنان روستا و به ویژه جوانان، فقر شدید و مطلق اکثریت خانوارهای روستا، کاهش سرمایه های طبیعی، انسانی و اجتماعی اش در جدال است. مجموعه این شرایط، این روستا را در لیست محروم ترین روستاهای کشور قرار می دهد و ضرورت توجه به توسعه و آبادانی اش را دوچندان می کند.
جهت مرتفع ساختن مسائل روستای محمدآباد و به دنبال آن، دستیابی به الگوی موفقی از توسعه روستایی، «
طرح توسعه پایدار محمدآباد پسکوه با تاکید بر کارآفرینی و اشتغال » بر مبنای پاردایم جدید توسعه روستایی و با مشارکت متخصصین این حوزه، در دو فاز به شرح زیر تهیه شد:
فاز اول طرح به مطالعه، برنامه ریزی و شناخت نیازها و اولویت های روستا اختصاص یافت. مطالعه و شناخت تحولات جمعیتی روستا، وضعیت زیرساخت های روستا، اطلاعات اقتصادی روستا از جمله منابع درامدی کنونی و کسب و کارهای رایج در روستا، وضعیت منابع طبیعی روستا مدنظر قرار گرفت و تلاش شد تصویر دقیق و روشنی از نیازها، مشکلات و معیشت روستای محمدآباد به دست آید.
با
ارزیابی مشارکتی ، مهمترین مشکلات کاری به ترتیب : ۱- تأمین آب ۲- کمبود درآمد ۳- بالا بودن قیمت علوفه و ۴- جاده کشاورزی و مهمترین مشکلات روستا نیز به ترتیب : ۱- تأمین آب۲- اشتغال جوانان ۳- جاده ۴- حسینیه و ۵- امکانات بهداشتی بدست آمد.
در گام بعد، پس از تحلیل و ارزیابی اطلاعات گردآوری شده،
سند توسعه پایدار محمدآباد پسکوه مشتمل بر
چشم انداز توسعه روستا ،
مدل توسعه پایدار روستا ، اهداف، اهداف عینی، طرح و برنامه های اجرایی مشخص تدوین شد.
در فاز اجرایی طرح، ۱۵۵ پروژه و فعالیت اثربخش در سه محور، توسعه اقتصاد روستا با تأکید بر کارآفرینی و اشتغال، توسعه منابع انسانی و سرمایه اجتماعی با تأکید بر آموزش و توانمندسازی و نهادسازی و سوم اقدامات زیربنایی و زیست محیطی، با مشارکت و تقاضای مردم و حمایت، هدایت و مدیریت جامعه نیکوکاری ابرار به انجام رسید.
برخی از مهم ترین طرح ها در ذیل هر مولفه به شرح زیر می باشد:
الف) توسعه اقتصاد روستا با تأکید بر کارآفرینی و اشتغال
ساخت، تجهیز و بهره برداری مرکز آموزشی تولیدی روستای محمد آباد پسکوه
تقویت و توسعه
سرمایه محلی جهت فعالیت های کوچک اقتصادی از طریق
ساماندهی و هم افزایی پس‌انداز های خرد و حمایت مالی ابرار با تشکیل دو صندوق اعتباری
پرداخت تسهیلات برای توسعه مشاغل موجود و ایجاد فرصت‌های کسب و کار در زمینه پرورش شتر مرغ، خیاطی، کاشت زعفران، مشاغل خدماتی و......
ب) توسعه منابع انسانی و سرمایه اجتماعی
برگزاری دوره های آموزشی مهارتی در زمینه:پرورش مرغ و شتر مرغ، بهداشت و بیماری های دام،خیاطی، پارچه بافی، کامپیوتر، تولید قارچ و...
برگزاری
کارگاه آموزشی تسهیلگری و ارزیابی مشارکتی برای کارکنان ادارات و دهیاران
تاسیس مهدکودک روستا
ج) اقدامات زیربنایی و زیست محیطی
درختکاری مقابل منازل و در معابر
مدیریت پسماند روستاجایگزینی گاز مایع بجای سوخت فسیلی با تبدیل ۱۴۵ تنور سنتی به تنور گازی
ترویج درختکاری با
پرداخت پاداش بهره وری درختکاری و ...
ویژگی بارز طرح لحاظ نمودن ارزش ها و هنجارهای اجتماعی،
دانش بومی و سپس محوریت نقش مردم و گروه های هدف در فرآیند توسعه و برنامه ریزی دوسویه است.
تاکید بر ظرفیت سازی و توانمندسازی منابع درونی به ویژه سرمایه انسانی، مولفه های دیگر مدل توسعه پایدار در بستر شرایط اقتصادی، اجتماعی جامعه هدف (روستای محمدآباد) را رقم می زنند. مردم محوری، تقاضاگرایی، مشارکت، سرمایه گذاری برای توسعه، جهت گیری توسعه با اولویت خانوارهای محروم تر و تاکید بر کارآفرینی و اشتغال، مطالعه هر اقدام قبل از اجرا، پایش و ارزشیابی مستمر، تقویت سرمایه انسانی و اجتماعی، توانمند سازی روستاییان و دست اندرکاران دولتی در سطح شهرستان و استان، توسعه گروه های همگون، تعامل مثبت و سازنده با دست اندرکاران توسعه به ویژه دستگاه های دولتی و برنامه ریزی مشارکتی، دوسویه، از پایین به بالا و از بالا به پایین و طراحی سه جانبه ای (مردم، دولت و جامعه نیکوکاری ابرار) پروژه ها از جمله
راهبردهای مهم طرح توسعه پایدار محمد آباد پسکوه می باشد.
سه ویژگی زیر، از نقاط برجسته طرح توسعه روستای محمدآباد است که وجه تمایز آن از سایر طرحهای مشابه ای است که در سالهای اخیر بویژه در استان خراسان جنوبی به اجرا درآمده است:
۱. تدوین مبانی نظری و چارچوب مفهومی جامع طرح پیش از اجرا
۲. حمایت و همراهی همه جانبه و مستمر یک موسسه غیردولتی- غیر انتفاعی در تمامی مراحل طرح
۳. طراحی طرح توسعه پایدار روستا مبتنی بر مدل چهار مولفه ای مبتنی بر نیازهای بومی روستا
بارزترین نمود و نتیجه عینی این بخش از طرح، افزایش درآمد، ارتقاء سطح زندگی و بهبود معیشت همه اقشار و گروههای روستا است. اما در پس اجرای همه پروژه ها و طرح ها یک ویژگی مهم نهفته است که می تواند پایداری تمامی این اقدامات را در درازمدت تضمین کند و آن تغییر نگرش و رفتاری است که در فرآیند توانمندسازی در جامعه هدف رخ داده است. ارزیابی این بخش اگر چه دشوار است اما بسیار حایز اهمیت نیز می باشد.
امروز در پی اجرای طرح توسعه پایدار روستای محمدآباد، شاهد بهبود وضعیت شاخص های زیر هستیم:
۱. افزایش اعتماد متقابل بین مردم، مردم و مسئولان، انسجام اجتماعی و در کل ارتقاء
سرمایه اجتماعی۲. بازگشت تعدادی از مهاجرین به روستا و اقدام به انجام فعالیت های اقتصادی در روستا
۳. افزایش روحیه کارآفرینی و خطر پذیری مردان و زنان روستایی و دریافت بیش از ۱۵ میلیارد ریال وام جهت فعالیت های اقتصادی
۴. افزایش روحیه مشارکت پذیری و کارگروهی با حضور فعال در نهادهای ایجاد شده در روستا
۵. افزایش نیاز به آموزش و مشارکت در دوره های آموزش و مشاوره با متخصصین جهت انجام فعالیت های اقتصادی، کشاورزی و دامداری
۶. آموزش مهارتهای فردی و اجتماعی به کودکان و آماده سازی آنان برای ورود به دبستان
۷. افزایش اعتماد به نفس زنان و مردان روستا
هر یک از شاخص های فوق، در تعامل دوسویه با فعالیت های اقتصادی، توانسته اند تاثیر مطلوبی در بهره وری کسب و کار و زندگی، کاهش سختی و زیان آوری فعالیت ها و بهبود سلامت و رفاه روستاییان داشته است.
مبتنی بر مجموعه اقدامات و پروژه های انجام شده در طرح توسعه روستای محمدآباد، سند یا الگوی توسعه روستایی با درس آموخته های حاصل از اجرای طرح، تدوین شده است. این الگو می تواند با توجه به متغیرهای اقلیمی و اجتماعی، در منظومه های روستایی دیگر مورد بهره برداری قرار گیرد.
سایت[ویرایش]
جامعه نیکوکاری ابرار
