روستاهای گردشگری شهرستان دزفول
روستاهای گردشگری شمال دزفول (
لیوس ،
نورآباد ،
گوشه ،
سزار )
[۱] وارد جاده دزفول به شهیون که می شوی در چندمورد بر روی تابلوهایی با رنگ قهوه ای نوشته شده روستای گردشگری لیوس و در مواردی هم روستای نور آباد و گوشه بر روی تابلوها وجود دارد .فاصله دزفول تا لیوس حدود ۷۵ کیلومتر است. به دلیل شرایط کاری که برای من پیش آمده بود مدتی را در نزدیکی های لیوس مستقر بودیم ولی تا همین اواخر فرصت پیش نیامد که برای بازدید وارد این دو روستا شوم.
لیوس روستایی است آرمیده بر دامان کوه لنگر همچون مادری که فرزندش را بر روی پاهای خود قرارداده وبا جدیت و پیوسته تلاش می کند تا حس آرامش را به او القا کند. سال هاست که این روستای کهن مشغول تماشای مردمانی است که آمدند ، ساختند و رفتند و تنها آثارشان با خانه های سنگی که ساختند برجا مانده است. این کوه از آن بالا ناظر بر روزگار لیوس است و چشم از او بر نمی دارد. اگر چه از دور ابهت کوه لنگر که کوه لیوس هم نامیده می شود شما را می گیرد ولی وقتی نزدیک می شوی این خود لیوس و محیط سنگی آن است که شما را فریفته می کند چون هر سو که بنگری جیزی برای دیدن مجذوب شدن و تفکر وجود دارد.لیوس مانند پیری دنیا دیده است که قدمت و ابهتش با خانه های سنگی قدیمی اش که مانند چین و چروکی بر چهره پیر دنیادیده است تو را وارد به تعظیم و احترام می کند.
جاذبه های گردشگری[ویرایش]
۱- بافت سنگی نشانی از قدمت لیوس:مهمترین و اولین چیزی که نگاه تان را فرا می خواند بافت سنگی روستا است. خانه ها کا ملا از سنگ های آهکی کوه لنگر ساخته شده اند که با ملاتی از گچ به هم متصل گشته اند . کوچه ها معمولا باریک و سنگی هستند و قدم زدن در آنها لذت خودش را دارد البته باید هر لحظه مواظب سنگ های زیر پایتان باشید. در این روستا استفاده از سنگ نه تنها در ساخت خانه ها بلکه در ساخت ابزار سنگی هم نمود دارد بطوریکه ابزار مختلف سنگی همچون بردر، بگلو و برنجکوب و ابزار خاصی که بعنوان محل آبخوری مرغ ها استفاده می شده است از سنگ ساخته شده اند.
۲- بافت داخلی خانه ها :
داخل خانه ها یا سنگی است یا با ملاتی از گچ پوشانده شده است . سقف خانه ها گنبدی و گاهی چوبی است. ستون ها و تاق هایی که برای ساخت خانه ها و استحکام آن ساخته شده اند خود یکی از عوامل زیبایی و از طرفی قدمت و جلب توجه دیدگان هستند. در خانه ها معمولا تنگ و در چوبی ضخیم می باشد. در همه منازل محل هایی برا ذخیره گندم در نظر گرفته شده است و از سقف بعضی از خانه ها قطعه چنگکی چوبی یا فلزی آویزان است که بعضی وسایل را به آن آویزان می کرده اند. تقریبا در ورودی اکثر خانه ها برای استفاده از نور آفتاب به سمت جنوب باز می شود.
۳- تابو:
یکی از ویژگی های روستای لیوس وجود تابو است . تابو نوعی سیلوی ذخیره غلات و حبوبان بوده است. در داخل ستون ها و دیواره های خانه مخازن درست کرده اند که اغلب شامل چند مخزن کوچک و بزرگ است . برای دوری از حیوانات موزی غلاتی همچون برنج گندم و حبوبات و نیز آرد را در داخل این مخازن دیواری نگهداری می کرده اند . هر کدام از مخازن کوچک و بزرگ برای محصول خاصی در نظر گرفته می شده اند. این سیلو های کوچک گاهی ثابت هستند و در داخل دیوار ساخته شده اند و گاهی در یک محل ساخته شده و در محل خاصی مستقر شده اند و امکان جابجا کردن آنها وجود داشته است.
۴- بردر : در کوچه های لیوس که قدم می زنی یک وسیله سنگی که معمولا شامل دو قطعه است نظرت را جلب می کند . این وسیله که بردر از دو کلمه برد(به معنی سنگ) و اَر از اریدن یا آرد کردن گرفته شده است برای آرد کردن بلوط ها مورد استفاده قرار می گرفته است . بردر متشکل از دو سنگ است که یکی در پایین بوده و ثابت و دومی بر روی آن قرار می گرفته است و متحرک بوده است. بلوط ها را بر روی سنگ می ریخته اند و با حرکت رفت و برگشتی سنگ بالایی بلوط ها به آرد تبدیل می شده اند . هر دو سنگ بعد از مدتی کاملا سائیده و صاف شده اند.
۵- بر بالای سر در ورودی خانه ها و بعضی از دیوارهای بیرونی بنا معمولا تخته سنگی گذاشته شده است . این تخته سنگها را در ارتفاع حدود یک و نیم تا ۲ متر می توان مشاهده نمود . گذاشتن تخت سنگ ها به دو منظور اصلی بوده اند اول اینکه بر بالای سردر نقش محافظت از باران مستقیم را داشته اند و دوم اینکه برای گذاشتن موارد غذایی بر روی آنها استفاده می شده اند بالا بون این تخته سنگ ها باعث می شده است که حیوانات مانند مرغ و گربه به آنها دسترسی نداشته باشند و شب ها برای اینکه مواد غذایی در محیطی سردتر باشند آن را بر روی این تخته سنگ ها قرار می داده اند.
۶- رُک : در روستای لیوس مرغ های محلی را می بینید که معمولا چند جوجه هم به دنبال آنها روان است . از آنجا که احتمال دارد در زمان های غفلت خانواده حیوانی به جوجه های بی پناه حمله کند با استفاده از شاخه های درخت بادام کوهی وسیله ای استوانه ای مانند ساخته اند که طولی نزدیک به یک متر دارد و در مواقع نیاز جوجه ها را در داخل آن قرار می داده اند و در آن را می بسته اند تا از معرض حمله حیوانات به دور باشند.
۷- بُگلو : بر بام یکی از خانه ها سنگ دراز و گردی به شکل استوانه دیدیم که نا م آن بُگلو مشتق از کلمه بام و گل و گلاندن (به معنی غلطاندن)بود. این سنگ استوانه برای پهن کردن گل بام اندود بر روی بام خانه ها استفاده می شده است که با حرکت رفت و برگشتی آن توسط یک نفر گل ها پهن و مسطح می شده اند.
۸-برنج کوب: در حیاط منازل ابزار سنگی دیگری دیده می شود که در واقع نوعی هاون سنگی است . در وسط این سنگ که قطری تا ۷۰ یا ۸۰ سانتی متر دارد حفره ای به قطر ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر و عمقی حدود ۲۰ سانتی متر وجود دارد که برنج را در آن ریخته و می کوبیده اند.
۹- کوره گچ پزی : نمی دانم اتفاقی بود و یا این کوره کوچک گچ پزی همیشه در این محل وجود دارد. به هر صورت همانطور که در عکس می بینید این کوره کوچک که در واقع اجاقق است که در زیر آن آتش می کنند و گچ های طبیعی را به گچ مورد استفاده در بنایی تبدیل می کنند در روستا نمادی از فعالیت هایی است که در طول سالیان گچ مورد نیاز برای ساخت و ساز خانه ها را به کمک آن تهیه کرده اند.
۱۰- سنگ دهل: در دامنه کوه لنگر بر اثر فرسایش شکلی شبیه دهل ایجاد شده است که مردم روستا به آن سنگ دهل می گویند.
۱۱- قبرستان روستا: قبرستان روستا به تنهایی یکی از جاذبه های دیدنی روستا است . بر روی هر کدام از قبرها اتاقکی به ارتفاع حداکثر ۱ متر ساخته شده است که از دور خود شبیه یک روستای کوچک است . روستایی که ما برای رفتگان بی صدا ساخته ایم.
۱۲- مزارع و باغ ها اگر چه منطقه سنگی است و مزارع آبی آن نسبتا کم است ولی همان حداقل ها زیبایی هایی دارد که چشم هر بیننده ای را جذب می کند . دو درخت میوه اصلی درختان خرما و انار هستند. محیط سنگی اطراف اجازه کشاورزی راحت را نمی دهد ولی سخت کوشی مردمان از بین سنگ ها راهی برای کاشت و برداشت محصولات گشوده است و با استفاده از الاغ مزارع دیم کوچک شخم زده شده اند و محصول می دهند.
۱۳- امامزداه سید ولی‌الدین از دیگر جاذبه های روستا است که بسیاری را برای زیارت به اینجا می کشاند . گفته می شود این امامزاده از اولاد امام موسی کاظم و جد سادات منطقه می باشد. امامزاده همچون همه امامزاده های خوزستان کنبدی مخروطی و ساده دارد .
۱۴- درختان کنار و بلوط در روستا تعدادی درخت بلوط و کنار قدیمی وجود دارد که سایه اش را نثار می کند این درخت ها که بر گرد آنها اتاقکی دایره ای ساخته شده است با حالت چتری خودشان برای دقایقی شما را به نظاره دعوت می کنند.
۱۵_آسیاب ها: در جنوب روستای لیوس و نورآباد در حاشیه رودخانه آسیاب هایی وجود داشته است که آثار بعضی از آنها هنوز سالم است و تنوره آن به راحتی قابل مشاهده است . این آسیاب ها با منحرف کردن آب زا رودخانه به سمت آسیاب به چرخش در می آمده اند و نقش اساسی در آرد کردن و تغذیه مردم منطقه داشته اند.
۱۶- روستای نورآباد : حیف است به لیوس بروید و از روستای نورآباد که حدود ۱۰ کیلومتر قبل از آن قرار دارد و همان بنای سنگی لیوس را دارد بازدید نکنید . در این روستا علاوه بر بافت سنگی می توانید آسیاب های متروکه دوران های قدیم را هم مشاهده کنید.
۱۷- روستای سزار: برای رسیدن به روستای سزار باید از روستای لیوس بگذری و به سمت غرب تا کناره رودخانه دز را ادامه بدهی . در اینجا روستایی و جود دارد که دقیقا در شیب دیواره این رودخانهقرار دارد و نظاره گر غرش های دز بوده است.سزار علاوه بر بافت سنگی کوچه باغ هایی دارد که ارزش دیدگان کنجکاو را می طلبد.
۱۸- روستای گوشه : این روستا نیز در مسیر روستای لیوس و کنار جاده قرار دارد و بافت سنگی امامزاده و باغ های آن ارزش دیدن دارد.
۱۹ - گرابن: شاید این کلمه برای کسانی که ارتباطی با زمین شناسی ندارند کلمه ای ناآشنا باشد. گرابن مناطقی از زمین است که بر اثر شکشتن لایه های زمین و گسل خوردن آنها بخشی از زمین پایین تر از اطراف قرار می گیرد . در جنوب روستای لیوس یکی از گرابن های جالب وجود دارد که دیواره های گسلی آنها که بر اثر شکستن سنگ ها و حرکت آنها بر روی هم خش های حرکتی کاملا قابل مشاهده است را می توانید ببینید . این گرابن از جنوب روستای لیوس شروع می شود و با روندی شرقی غربی به سمت روستای سزار ادامه می یابد
۲۰- فرهنگ و آداب : در بالا آنچه در لیوس دیدم برایتان نگارش کردم ولی در مورد فرهنگ این روستا نیز سخن ها گفته می شود که از آنجا که شخصا چیزی ندیدم تنها از سایت میراث فرهنگی برای کامل کردن مطلب می آورم:
در این روستا مراسم و آیین‌هایی خاص برگزار می‌شود که از جملة آنها می‌توان به عزاداری‌های سنتی و مذهبی در ماه محرم و صفر اشاره کرد. از دیگر مراسم ویژه این روستا، عروسی‌های محلی، مراسم تولد اولین فرزند، جشن باران و جشن آغاز کشت و کار می‌باشد. بازی‌ها و ورزش‌هایی مانند کشتی محلی و چوب بازی در میان روستاییان رواج دارد. دهل و سرنا اصلی‌ترین سازهایی هستند که در اجرای موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بیشتر الحان موسیقی این روستا نغمه‌های بختیاری است. پوشاک اغلب مردم روستای لیوس، لباس‌های محلی لُری است. لباس مردان شامل کلاه، پیراهن، شلوار، گیوه و چوخا است. زنان نیز از شلوار گشاد، دامن چاک‌دار، نوعی جلیقه و چادری بلند که در زیر گلو سنجاق می‌شود، استفاده می‌کنند. کپو، چوقا، قالی، سیاه چادر و حصیر مهمترین صنایع دستی مردم این روستا است که به دست هنرمندانه زنان و دختران روستایی تولید می‌شود. غذاهای معروف محلی این روستا شامل کباب بره و آبگوشت محلی است. از بهترین سوغاتی‌های این روستا می‌توان به ترشی انار و صنایع دستی روستا اشاره کرد.
دسترسی[ویرایش]
روستای لیوس از طریق شهرهای
دزفول ،
اندیمشک و
لالی قابل دسترسی می‌باشد و تمام جاده‌های منتهی به این روستا از شهرهای مذکور آسفالت است.
منابع[ویرایش]
| ۱. | ↑ نویسنده: محمود مسعودی |
ژئوبلاگ
