شیب دراز
روژه ارتقاء اکوتوریسم روستای شیب دراز
جزیره قشم
خلاصه پروژه[ویرایش]
پروژه ارتقاء اکوتوریسم جزیره قشم –روستای شیب دراز
Promoting Ecotouism in a pilot site (Shib-Deraz Village)in Qeshm Islan
این قرارداد به شماره IRA/۰۵/۱۹ - ۶۷th درتاریخ ۲۹ نوامبر ۲۰۰۶ میان موسسه آوای طبیعت پایدار و بخش کمکهای کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی –برنامه عمران سازمان ملل متحد(UNDP/GEF/SGP) منعقد گردید. هدف از این پروژه ارتقاء و مدیریت اکوتوریسم در روستای شیب دراز بر پایه جاذبه تخم گذاری
لاک پشت های پوزه عقابی بود. هر ساله لاک پشت های پوزه عقابی برای تخم گذاری به جزیره قشم به ویژه ساحل روستای شیب دراز می آیند. مردم
جزیره قشم از گذشته تخم این لاک پشت را به عنوان ماده غذایی مورد استفاده قرار می دادند.
این لاک پشت در فهرست جهانی IUCN (اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت) در لیست قرمز قرار دارد و در خطر انقراض است. از سال ۲۰۰۱ میلادی به همت مهندس بیژن دره شوری مدیر وقت
اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم پروژه ای با مشارکت جامعه محلی روستای شیب دراز جهت حفاظت از این لاک پشت صورت گرفت.
به این ترتیب مردم بومی بجای خوردن تخم لاک پشت به حفاظت از آن پرداختند بنابراین تعداد قابل توجهی از بچه لاک پشت ها به دریا بازگردانده شدند. از سال ۲۰۰۶ با شهرت گرفتن پروژه و هجوم گردشگران برای مشاهده این پدیده پروژه اکوتوریسم با هدف کاهش اثرات منفی حضور گردشگر و نیز ارتقاء کیفیت اکوتوریسم منطقه از جمله آموزش، ارائه اطلاعات علمی و جغرافیایی و نیز خدمات رسانی اصولی به گردشگران فعالیت خود را آغاز نمود. در طی این پروژه تلاش شد تا درآمد حاصل از ورود گردشگر به روستا به صورت مستقیم و غیر مستقیم در جهت حفاظت از این لاک پشت صرف شود. در مرحله بعد و با مطرح شدن موضوع اکوتوریسم و مشارکت جامعه محلی ، پروژه توانمندسازی بانوان شیب دراز برای حفظ، احیا و ایجاد کاربری جدید صنایع دستی بومی منطقه شکل گرفت. به این ترتیب بانوان روستا برای احیای صنایع دستی بومی خود گردهم آمدند و در صدد بودند که از طریق هنر خود گامی برای حفاظت از این گونه در خطر جانوری بردارند.
به این ترتیب گرچه هر یک از این سه پروژه، پروژه مستقلی است ولی در عین حال این سه بخش پیوند تنگاتنگی با یکدیگر دارند که در کنار یکدیگر پروژه بزرگ روستای شیب دراز را تشکیل داده اند. این پروژه سه مرحله ای (حفاظت، اکوتوریسم و صنایع دستی ) بر اساس جاذبه تخم گذاری لاک پشت پوزه عقابی شکل گرفت و پروژه های جانبی دیگری مانند تجهیز روستای شیب دراز ، پروژه نوروزی حفاظت و اکوتوریسم و... در کنار این پروژه ها طراحی و اجرا شد.
گزارش زیر در ارتباط با پروژه ارتقاء اکوتوریسم روستای شیب دراز است ولی با توجه به وابستگی سایر پروژه ها با آن گزارش کوتاهی از آنها نیز در این متن آمده است.
جزیره قشم[ویرایش]
جزیره قشم، بزرگترین جزیره خلیج فارس و دریای عمان و از ۴۱ کشور مستقل دنیا بزرگتر است. این جزیره به طول ۱۳۰ کیلومتر در دهانه
تنگه هرمز واقع است و با فاصله نسبتا کمی از سرزمین اصلی
ایران در مجاورت
بندر عباس و بندر خمیر واقع است. جزیره قشم با جهت تقریبی جنوب غربی – شمال شرقی با ۳
جزیره هرمز ، هنگام و لارک همسایه است.
جزیره هنگام نزدیک ترین جزیره به قشم می باشد که رفت وآمد آن تنها از طریق ساحل جنوبی قشم امکان پذیر است. جزیره قشم که از نظر شکل ظاهری به دلفین بسیار شبیه است بیشترین ارتباط را با بندرعباس مرکز استان
هرمزگان دارد. شهر قشم در شرقی ترین قسمت جزیره با شهر بندرعباس ۲۲ کیلومتر فاصله دارد. این جزیره برخلاف بسیاری از جزایر جنوب که عمدتا مسطح و با کمترین پستی و بلندی است، دارای ارتفاعات متعدد و توپوگرافی فراوان است، به ویژه غرب جزیره (دم دولفین) که بلندترین ارتفاعات قشم همراه با تنگه های فراوان و کوه ها و تیغه های فرسایش یافته بسیار در آن واقع است.
بلندترین غار نمکی دنیا با طول حدود ۶۶۰۰ متر نیز در این جزیره کشف شده است. جزیره قشم با توجه به فرم های فرسایشی و نیز اشکال مختلف زمین شناسی بسیار متفاوت از سایر جزایر جنوب است که با توجه به جاذبه های فراوان زمین شناسی آن نیمه انتهایی آن به عنوان تنها ژئوپارک خاورمیانه درسال ۲۰۰۷ توسط سازمان جهانی یونسکو ثبت شده است. همچنین با توجه به وسعت زیاد و نوع خاک متفاوت پوشش گیاهی مختلف و خاص در جزیره دیده می شود و متعاقبا حیات وحش جانوری ویژه در جزیره قشم آن را نسبت به سایر مناطق متمایز می گرداند. بیشترین جمعیت شهری در شهر قشم زندگی می کنند.
پس از شهر قشم ، سوزا ، لافت ، دولاب ، رمکان و دیرستان بیشترین جمعیت را دارند. بیشترین تمرکز روستاها در مرکز جزیره متمایل به شرق قرار دارند که روستاهای رمکان، توریان، کاروان، کوشه، گلبدان، گیاهدان، زینبی، جی جیان و… در آن قسمت واقع اند. از نظر فرهنگی مردم جزیره به دلیل قرار گیری در سواحل جنوبی ایران هم جوار با کشورهای عربی و نیز نزدیکی نسبی با کشور هند و پاکستان و ارتباط تجاری با آنها و نیز کشورهای حاشیه شرقی آفریقا مانند کنیا، تانزانیا، ماداگاسکار و… فرهنگی کمابیش مشابه با آنها و ترکیبی از مجموعه آنان را دارا هستند.
از نظر پوشش گیاهی، نوار ساحلی جنوب ایران از خوزستان تا بلوچستان را شامل می شود و گونه های شاخص آن کهور،کنار، نخل، آکاسیا، کرت و... است.از طرفی جنگل های مانگرو(حرا) در جنوب ایران از گونه های شاخص ای منطقه محسوب می شود.جنگل حرا در حدفاصل بخش شمالی جزیره تا بندر خمیرقرار دادر که زیستگاه بسیار مستعدی برای زیست انواع آبزیان و پرندگان است.
از نظر پوشش جانوری این جزیره از اهمیت ویژه ای برخوردار است.در قشم بزرگ ترین و کوچک ترین پستاندار جهان به ترتیب حشره خور کوتوله و نهنگ(در آبهای خلیج فارس) وجود دارد. همچنین زیستگاه مناسبی برای پرندگان بومی و مهاجر است. از پرندگان این جزیره می توان به انواع کاکایی، پرستوی دریایی، سلیم، آبچلیک، اگرت، حواصیل و نیز گونه هایی چون فالمینگو، کفچه نوک، عقاب ماهیگیر،چاق لق، زنبور خار، شهد خوار، سبزقبا و... اشاره نمود. جبیر از پستانداران شاخص جزیره است. همچنین در قشم تعداد قابل ملاحظه ای روباه در سطح جزیره پراکنده اند. دولفین ها نیز از پستاندارانی هستند که گردشگران قابل توجهی را بخود جلب کرده اند.
از نظر فرهنگی جزیره قشم بسیار منحصر به فرد است. مردمان آن عمدتا صیادند و در طول تاریخ با برقراری تعاملات فرهنگی و اجتماعی با سایر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان مانند امارات، عمان، هند، پاکستان و کشورهای آفریقایی ویژگی های منحصر به فردی پیدا کرده اند که این ویژگی ها در زبان، گویش، پوشش و لباس، معماری، فرهنگ و آداب ورسوم آنها جلوه گر شده است.
به این ترتیب این بزرگ ترین جزیره خلیج فارس با تلفیق طبیعت و فرهنگ خود به یکی از جذاب ترین مکان ها برای جذب گردشگران به طبیعت به ویژه اکوتوریست ها تبدیل شده است.
لاک پشت پوزه عقابی[ویرایش]
لاک پشت پوزه عقابی(Hawksbill turtle) یکی از ۸ گونه لاک پشت دریایی دنیا و جزو ۵ گونه لاک پشت دریایی است که در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد. لاک پشت های دریایی عموما از لاک پشت های خشکی زی و برکه ای بزرگ ترند. لاک پشت پوزه عقابی نسبت به سایر گونه های لاک پشت های دریایی جثه کوچک تر دارد طول متوسط این گونه لاک پشت حدود ۷۰ سانتی متر ، پهنای آن بین ۶۰ تا ۷۰ سانتی متر و وزن متوسط آن ۴۰ کیلوگرم است. محیط زیست آن ها در جوار جزایر مرجانی و عمده غذای آن ها اسفنج ها ، مرجان های نرم و حلزون های دریایی است. به همین دلیل آرواره های آنها متناسب با نوع تغذیه به شکل منقار عقاب درآمده است.
لاک پشت پوزه عقابی در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت(IUCN)قرار دارد و وضعیت آن Critically Endangered (به شکل بحرانی در خطر انقراض) است. بنابراین نیازبه پروژه های حفاظتی برای جلوگیری از انقراض آن وجود دارد. عوامل متعددی در وخیم بودن وضعیت این جانور دخیل است که بیشرین آن ها تخریب زیستگاه آن است ، اما در ایران، علاوه بر تخریب زیستگاه عوامل دیگری نیز دخیل بوده است. از دیرباز مردمان جزیره قشم از تخم این جانور به عنوان ماده غذایی استفاده می کردند . آن ها در فصل تخم گذاری با کشیک های شبانه در انتظار تخم گذاری لاک پشت مادر می نشستند و آن ها را جمع آوری می کردند .همچنین روباه ها و سگ های جزیره هم از مصرف کنندگان این تخم ها محسوب می شوند.
در ایران در سواحل خلیج فارس و دریای عمان این لاک پشت به صورت فصلی دیده می شود و در جزیره قشم (ساحل جنوبی)،هنگام،فارور و شیدور برای تخم گذاری به ساحل می آید. در جزیره قشم
بیشترین تخم گذاری در ساحل جنوبی به طول ۲۵ کیلومتر انجام می شود که حاشیه شرقی روستای شیب دراز مهمترین سایت تخم گذاری این لاک پشت در ایران محسوب می شود. تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی زودتر از سایر گونه ها آغاز می شود. از اواسط اسفند تا نیمه اردیبهشت پدیده تخم گذاری و از نیمه اردیبهشت تا تیرماه پدیده بیرون آمدن بچه لاک پشت ها از تخم، قابل مشاهده است.
آن ها اغلب در شب برای تخم گذاری به ساحل می آیند-لاک پشت های نر در طول زندگی هرگز به ساحل نمی آیند- ولی ماده ها پس از رسیدن به سن بلوغ (معمولا پس از ۳۰ سالگی) برای تخم گذاری به همان ساحلی می آیند که در آن زاده شده اند .این لاک پشت در ابتدا به بررسی ساحل می پردازد، ساحل ماسه ای دانه درشت و آرام مکانی امن برای تخم گذاری محسوب می شود. لاک پشت مادر پس از یافتن مکان مناسب چاله ای به عمق حدود ۵۰ سانتی متر می کند و سپس تخم های خود را که تا ۱۲۰ عدد هم می رسد در آن قرار می دهد. هر لاک پشت در فصل تخم گذاری حدود ۳ بار به ساحل می آید و تخم گذاری می کند.
نوزاد ها پس از حدود ۴۵ تا ۷۵ روز از تخم بیرون می آیند. وزن آن ها کمتر از ۲۰ گرم و طول بدنشان ۵ سانتی متر است. از دیگر تهدیدهای این جانور پرستوهای دریایی، کاکایی ها، حواصیل و حتی خرچنگ هاست که تا رسیدن آن ها به دریا در کمین شان نشسته اند تا از آن ها تغذیه کنند. بچه لاک پشت ها بی دفاع ترین نوزادان جانوران دریایی هستند. تخمین زده شده که تنها ۱ درصد از آن ها به سن بلوغ می رسند!
شیب دراز[ویرایش]
روستای" شیب دراز "در بخش شهاب جزیره قشم در ساحل جنوبی قسمت مرکزی قشم واقع شده است.
خلیج مجاور شیب دراز خلیج دیرستان است که نام آن از روستایی در نزدیکی شیب دراز گرفته شده است که ساکنان آنخویشاوندی نزدیکی با اهالی روستای شیب دراز دارند.
در مقابل این روستا به فاصله حدود ۲ کیلومتری جزیره زیبای هنگام واقع شده است که مکان مناسبی برای مشاهده دولفین ها از گونه دولفین معمولی است.
با توجه به وجود صخره های مرجانی، دریای مجاور روستای شیب دراز ماکن مناسبی برای زیست لاک پشت ها و دلفین ها ست. پوشش گیاهی این روستا بوته ای و از نوع گیاهان سازگار با شوری خاک است (مانند ژیموکارپوس و..). در فواصل دورتری از ساحل باغ های "کرت" و" کنار" قابل مشاهده است.
جمعیت روستا حدود ۴۵۰ نفر است. حرفه بسیاری از آن ها صیادی است و برخی نیز به واسطه این که از گذشته های دور به کار تجارت و بازرگانی مشغول بودند و امروزه با مشکلات و محدودیت هایی که در دهه های اخیر بوجود آمده و امکان تبادل کالا با محدودیت هایی مواجه شده است مردم روستا به اجبار گاها برای معیشت خود به قاچاق کالا مبادرت می ورزند.
این روستا از امکانات کافی برای ادامه تحصیل و ارتقاء سطح زندگی برخوردار نیست. محصلان برای ادامه تحصیل از مقطع راهنمایی به بالا می بایست به سایر روستاها بروند که با توجه به گرمی هوا و عدم وجود وسایل حمل و نقل عمومی در کل جزیره ، برای اهالی روستاهای مختلف معمولا ادامه تحصیل به ندرت اتفاق می افتد.
این محدودیت برای دختران روستا بیش از پسران است. غذای عمده روزمره اهالی این روستا مانند سایر مردم جزیره ماهی است.
شرایط اجتماعی و اقتصادی شیب دراز[ویرایش]
روستای شیب دراز از روستاهایی است که از جمعیت متوسطی نسبت به سایر روستاهای قشم برخوردار است در عین حال به دلیل دوری نسبی از شهر قشم که مرکز جزیره محسوب می گردد و تقریبا کلیه امکانات فعالیت های اجتماعی را در درون خود جای داده است و به دلیل مشکلات فراوان در رفت و آمد از فقر اقتصادی و فرهنگی رنج می برد. بسیاری از جوانان روستا جویای کارهستند.
مردم این روستا همچون سایر اهالی جزیره
بسیار خونگرم و مهمانوازند. اغلب اهالی از پذیرایی گردشگران در منازل خود لذت می برند و این اشتیاق پس از اجرای مراحل مختلف پروژه های مربوط به لاکپشت پوزه عقابی افزایش پیدا کرده است. ولی در هر حال به دلایل مختلف از جمله اقلیم سخت و درجه حرارت بالا تبادلات فرهنگی به خارج از جزیره و یا حتی خارج از روستا کمتر به ویژه برای بانوان روستا کم تر اتفاق می افتد.
پروژه حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی[ویرایش]
در سال ۲۰۰۱ میلادی و به همت مهندس بیژن فرهنگ دره شوری مدیر وقت اداره کل محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم و از چهره های موثر عرصه محیط زیست کشور پروژه حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی در روستای شیب دراز با مشارکت مردم روستای شیب دراز ، شورای روستا ، سازمان منطقه آزاد قشم و بخش کمکهای کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی سازمان ملل متحد UNDP/GEF/SGPآغاز به کار نمود.
هر سال یک تیم ۷ نفره از جوانان روستا با نظارت شورا از طریق قرعه کشی انتخاب می شوند. لازم به توضیح است علاقمندان و داوطلبان برای همکاری در پروژه همواره بیش از تعداد مورد نیز پروژه است و با توافق بزرگان و اعضای شورای روستا شیوه قرعه کشی انتخاب شده است. هریک از افراد وظیفه مشخصی در پروژه دارند. فعالیت این گروه از اواخر بهمن آغاز وتا اواخر تیر (پس از خروج آخرین بچه لاک پشت هااز تخم)ادامه پیدا می کند.
اعضای گروه هر شب به بازرسی ساحل پرداخته و در صورت مواجه با لاک پشت مادر و یا ردپای او ، منتظر می مانند تا پس از انجام عملیات
تخم گذاری ، آنها را جمع آوری کنند و در داخل چاله هایی در فنسی که برای این منظور تعبیه شده است قرار دهند تا تخم ها از روباه و سگ در امان باشند. چاله های کنده شده توسط تیم پروژه می بایست با شرایط چاله واقعی کنده شده توسط مادر از نظر عمق و اندازه مشابه باشد.
دراین فنس ها در پایان دوره تخم گذاری تعدادی چوب علامت گذاری شده قابل مشاهده است که هریک از این چوب ها نشانه یک شب تخم گذاری لاک پشت است. نوزادها پس از ۴۵ تا ۷۵ روز از تخم بیرون می آیند. از دیگر وظایف اعضای تیم آن است که پیش از این که بچه لاک پشت های خارج شده از تخم توسط پرنده ها خورده شوند یا در اثر گرمای شدید هوا از بین بروند، آنها را به دریا بسپارند.
هر ساله معمولا بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ تخم لاک پشت به دریا رها می شود. با این شیوه تهدیدهای ساحلی برای بچه لاک پشت ها به حداقل می رسد ولی همچنان تهدیدهای درون دریا برای آنها وجود دارد.که برخی از این تهدیدها (بجز آلودگی دریا و سایر تهدیدهای انسانی مانند اصابت با قایق، تغذیه از زباله های داخل دریا به ویژه زباله های پلاستیکی و...) تهدید غی طبیعی محسوب نمی گردد.
پروژه "آماده سازی، ارائه برنامه های مدیریتی و تدوین ضوابط و استانداردهای گردشگری و تشکیل نهاد محلی گردشگری در جزیره قشم-روستای شیب دراز"
Promoting Ecotourism in a pilot site (Shibderaz village) in Qeshm Island IRA/۰۵/۱۹ - ۶۷
این پروژه پس از پروژه حفاظت از لاک پشت ها و از سال ۲۰۰۶ توسط موسسه آوای طبیعت پایدار و با حمایت بخش کمکهای کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی سازمان ملل متحدUNDP/GEF/SGP آغاز به کار نمود. در پی معرفی پروژه حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی و ورود گردشگران به روستا پروژه مذکور برای ارتقاء وضعیت اکوتوریسم و ساماندهی حضور گردشگران جهت بهره برداری اصولی و صحیح براساس اصول توسعه پایدارطراحی و اجرا گردید.
از طرفی به منظور پایداری فعالیت های انجام شده این پروژه تلاش کرد تا بتواند بخشی از درآمد ناشی از حضور گردشگران در روستا را جهت ادامه پروژه حفاظت و اکوتوریسم با هدف خودگردانی اقتصادی آنها مدیریت کند.
در این پروژه بخش های مختلفی پیش بینی شده که در زیر به اهم فعالیت های انجام شده در آن اشاره می گردد:
- شناخت پتانسیل های گردشگری موجود در روستای شیب دراز شامل:
ارزیابی راهبردی مقدماتی اکوتوریسم در جزیره قشم و شیب دراز
شناسایی استعدادها و جاذبه های طبیعی سایت
شناسایی استعدادها و جاذبه های فرهنگی سایت
- تحلیل وضع موجود و توان سنجی فعالیت های اکوتوریستی با مشارکت جوامع محلی
تحلیل جاذبه های گردشگری روستا
بررسی و توان سنجی امکانات و تاسیسات زیر بنایی
تعیین ظرفیت برد اکولوژیک
زونینگ سایت تخم گذاری لاک پشت ها
تدوین ضوابط و استاندارهای اکوتوریستی در سایت
- ارائه برنامه مدیریتی اجرایی
تدوین برنامه مدیریتی تفضیلی اجرایی با مشارکت جامعه بومی
فاز بندی اجرایی برنامه مدیریتی با درنظر گرفتن ملاحظات و آینده نگری ها
- ساماندهی سایت حفاظت از لاک پشت ها و زمینه سازی جهت تشکیل نهاد محلی گردشگری
حمایت برای تشکیل نهاد محلی گردشگری
ایجاد صندوق تسهیلات اعتباری محلی
ارائه محصولات فرهنگی
- ایجاد زمینه برای تداوم فعالیت های اکوتوریستی و معرفی فالیت های انجام شده به بازارهای هدف
معرفی روستای شیب دراز و فعالیت ها به مراکز توریست فرست و آژانس ها
تشکیل کارگروه نظارتی متشکل از گروه های ذی نفع با مشارکت جوامع محلی
نظارت بر فعالیت های اکوتوریستی
برگزاری تورهای اکوتوریستی نمونه بر اساس الگوهای اصولی اکوتوریسم
- انجام مراحل پایش پروژه در انتهای هر گام
- تهیه مستندات پروژه
برخی از فعالیت های ویژه انجام شده در پروژه[ویرایش]
- مطالعات محیط طبیعی، انسانی و فرهنگی روستای شیب دراز
از فعالیت های انجام شده در این زمینه می توان به مطالعات مختلف و چندباره از سایت و مناطق مجاور آن و جمع آوری اطلاعات در مورد ویژگی های طبیعت و فرهنگی سایت اشاره نمود.در این مطالعات
که همراه با کارشناسان مختلف در فصول مختلف انجام شد، اطلاعاتی از وضعیت زمین شناسی منطقه، پوشش گیاهی و وضعیت حیات وحش منطقه جمع آوری شد و نقشه های طبیعی منطقه ترسیم شد تا در مراحل زونینگ سایت مورد استفاده قرار گیرد. همچنین وضعیت انسانی (فرهنگی، اجتماعی) مورد مطالعه قرار گرفت و پتانسیل های قابل تاکید در گردشگری معین گردید.
- برگزاری کارگاه های آموزشی:
بسیاری از فعالیت های انجام شده در قالب کارگاه های آموزشی و با مشارکت مردم بومی برگزار گردید. بیشتر این کارگاه ها در روستای شیب دراز برگزار شد.
از جمله این کارگاه ها می توان به :کارگاه آموزشی اکوتوریسم و فواید آن، کارگاه بررسی اثرات مثبت و منفی گردشگری در ابعاد اقتصادی، فرهنگی ، اجتماعی و محیط زیستی،کارگاه قوانین و مقررات سایت و هماهنگی ها با تیم
محیط زیست و اکوتوریسم، کارگاه با هدف ایجاد تعامل با قایقرانان روستا و جلب مشارکت آنها برای حفاظت از لاک پشت ها اشاره نمود. همچنین به پیشنهاد مهندس دره شوری به دلیل ارتباط نزدیک گردشگری در روستای شیب دراز با سایر روستاها به ویژه روستاهای به نسبت نزدیک آن و دارای جاذبه گردشگری مانند دیرستان، طبل و لافت
در این روستاها نیز کارگاه آموزشی جهت آشنایی با پروژه مذکور و اهداف آن و نیز اثرات مثبت و منفی حضور گردشگر و روش های کاهش اثرات منفی و افزایش اثرات مثبت در منطقه برگزار شد.
← زونینگ سایت تخم گذاری لاک پشت ها یکی از مهمترین فعالیت های انجام شده ، منطقه بندی و زونینگ سایت تخم گذاری لاک پشت ها در روستای شیب دراز برای جانمایی و طراحی کاربری های مختلف در سایت برای طرح های آتی است. بر اساس مطالعات نجام شده و مشخص شدن ارزش های سایت براسا پراکنش پدیده های مختلف طبیعی اعم از زمین شناسی، پوشش گیاهی و جانوری و نیز حساسیت های محیط زیستی سایت به ویژه در رابطه با لاک پشتها و نیز با توجه به نیازهای هر کاربری، زوننینگ علمی سایت انجام
گردید و در این بین ظرفیت برد اکولوژیک و ظرفیت تحمل سایت جهت جذب گردشگر مشخص گردید.
در این زونینگ مکان مناسب کاربری هایی چون پارکنینگ، کمپینگ، مرکز بازدیدکنندگان، کمپ محیط زیست، مسیرهای بازدید از لاک پشت ها، خدمات مانند عرصه صنایع دستی ، رستوران، بوفه و...مشخص گردید تا در طرح های آتی مورد استفاده قرارگیرد.
- آماده سازی تعدادی خانه های بومی به عنوان اقامتگاه گردشگران:
در خلال اجرای پروژه تعدادی از خانواده های روستا پس از فراخوان عمومی جهت پذیرایی از گردشگران داوطلب شدند.
انتخاب این منازل براساس اولویت های لازم از جمله دارابودن ساختار به نسبت بومی سازگار با فرهنگ روستا، پذیرش بالای گردشگر، توجه به نظافت و بهداشت و.... و با مشارکت مستقیم بانوان بومی روستا به ویژه اعضای سازمان محلی بانوان پروژه صنایع دستی صورت گرفت. آماده سازی این منازل در قالب
آموزش های متعدد حضوری و جلسات دوستانه و فعال خانوادگی انجام شد. در این تعاملات دو سویه به موضوعاتی مانند طرز برخورد مناسب با گردشگران، قیمت گذاری مناسب اقامت، رعایت بهداشت، طبخ و چینش غذا، سلیقه گردشگر و نیازهای وی و... بسیار توجه می شد. با برگزاری تعدادی تورهای اکوتوریستی براساس اصول و ضوابط حاکم بر آن توسط موسسه آوای طبیعت پایدار و موسسات همکار، این توانایی های بومی با کسب تجارب متعدد به ویژه توسط بانوان روستا تقویت گردید.
← ایجاد صندوق محلی از فعالیت های انجام شده در این پروژه تشکیل
صندوق محلی برای تجمیع درآمدهای حاصل از جریان گردشگری بود. مطابق توافقات صورت گرفته بخشی از درآمدهای حاصل از حضور گردشگر در روستا توسط افراد و گروه ها مانند دارندگان بوفه، رستوران، قایق ها و... و نیز درآمدهای پارکینگ، فروش بلیت برای مشاهده پدیده تخم گذاری
لاک پشت و... در صندوق محلی که تحت نظارت شورای روستا، اداره محیط زیست منطقه آزاد قشم ومسوولین پروژه اداره می شود، جمع آوری و برای هزینه های سال آینده پروژه (حفاظت از لاک پشت ها و اکوتوریسم) هزینه می گردد.
← فعالیت های معرفی پروژهاز دیگر فعالیت های این پروژه معرفی آن و ظرافت های و حساسیت های آن به ویژه در رابطه با جامعه محلی می باشد. به این ترتیب به صورت متوالی مسوولین پروژه، نمایندگان منطقه آزاد قشم، مردم محلی و راهنمایان طبیعت گردی به ارائه دستاوردهای پروژه، معرفی روستای شیب دراز و فعالیت های محیط زیستی آن پرداختند. همچنین این فعالیت
در مجامع علمی، دولتی، نمایشگاه های داخلی ،استانی، ملی و بین المللی معرفی گردید. معرفی دستاوردهای پروژه و مشارکت جامعه محلی در رسانه به ویژه برنامه های تلویزیونی و روزنامه در فرهنگ سازی حضور صحیح گردشگر و همچنین توجه به محیط زیست و حفاظت از گونه جانوری در خطر انقراض جهانی اثرات قابل ملاحظه ای داشت.
← پروژه توانمندسازی بانوان روستای شیب دراز از طریق احیا وکاربردی کردن صنایع دستی در مرحله بعد و پس از انجام دو پروژه حفاظت و اکوتوریسم روستای شیب دراز و با توجه به نیاز به مشارکت همه جانبه کلیه ذی نفعان و به ویژه بانوان روستا و نیز با هدف احیای سنت های رو به فراموشی از جمله صنایع دستی ، پروژه توانمندسازی بانوان شیب دراز که بخشی از پروژه
هنر برای محیط زیست می باشد شکل گرفت. در این پروژه بانوان روستا با تشکیل گروه صنایع دستی به تولید محصولات کاربردی الهام گرفته از صنایع دستی بومی خود می پردازد و این محصولات را به گردشگران ارائه می دهد. بخشی از درآمد حاصل از این فعالیت می بایست در اختیار پروژه لاک پشت ها قرار گیرد. این پروژه پروژه ای است مستقل که برای کسب اطلاعات بیشتر به بخش مربوط به صنایع دستی سایت موسسه مراجعه نمایید.
- پروژه تجهیز روستای شیب دراز:
این پروژه نیز خود یکی از پروژه های مستقل در کنار پروژه اکوتوریسم می باشد که ارتباط بسیاری با پروژه مذکور دارد. براساس این پروژه تیم های محیط زیست و اکوتوریسم روستا که هر سال در فصول خاص تشکیل
می گردند تجهیز می شوند. وسایل مورد نیاز جهت گشت شبانه جهت جستجو برای لاک پشت، لباس های متحدالشکل و سایر امکانات برای افراد شاغل در پروژه های مذکور تهیه می شود. همچنین براساس این پروژه بروشورهای تبلیغاتی در زمینه حفاظت از لاک پشت ها تجدید چاپ می گردد.
نمایشگاهی از عکس های فعالیت های پروژه های مذکور هر ساله در نوروز برپا می گردد. همچنین کپرهای لازم برای عرضه صنایع دستی، کمپ محیط زیست و غرفه اکوتوریسم احداث می گردد.
- پروژه ادامه حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی و ساماندهی نوروزی اکوتوریسم روستا
این پروژه مشترکا در دو زمینه حفاظت و ساماندهی نوروزی اکوتوریسم در روستا و در جنب پروژه اصلی ارتقاء اکوتوریسم شیب دراز انجام می گردد. این پروژه که پروژه مستقلی است شامل دو بخش است:بخش اول مربوط به ادامه حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی است و بخش دوم آن به ساماندهی نیروها و تیم بومی برای ساماندهی حضور گردشگران در زمان اوج مسافرت های نوروزی می پردازد.
بخش اول هر سال از اسفند تا تیرسال آینده
ادامه دارد و بخش دوم تنها مربوط به ۱۵ روز نوروز است. اعضای تیم بومی هر بخش از یکدیگر جدا هستند و مسوولیت های جداگانه دارند ولی قعالیت هایشان در راستا و همسو با یکدیگر است و
هنگام نیاز در شرایط خاص به ویژه در هنگام حضور تعداد زیاد گردشگر در روستا به یاری یکدیگرمی پردازند.جهت کسب اطلاعات بیشتردر این زمینه می توان به بخش پروژه ها در سایت موسسه مراجعه فرمایید.
دستاوردهای پروژه[ویرایش]
پروژه اکوتوریسم روستای شیب دراز دستاوردهای مختلفی در راستای ارتقاء روستا داشته است که به برخی از آن ها اشاره می شود:
← از نظر محیط زیستی:- ارتقاء فرهنگ حفاظت از طبیعت به ویژه لاک پشت پوزه عقابی در جامعه بومی
- تامین بخشی از هزینه های حفاظت، از طریق ساماندهی درآمدهای حاصل از گردشگر در روستا
- ساماندهی حضور گردشگران جهت بازدید از پدیده تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی و کاهش اثرات منفی (از طریق جامعه میزبان و گردشگران)
- اطلاع رسانی و ارتقاء دانش بازدیدکنندگان از طریق آموزش به تیم بومی پروژه
- توزیع بروشور،پرسشنامه، برگزاری نمایشگاه، نمایش فیلم و...
← از نظر اقتصادی - ایجاد صندوق محلی برای جمع آوری درآمد حاصل از حضور گردشگر جهت مشاهده پدیده تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی
- درآمدزایی برای مردم محلی و جایگزینی با سایرمعیشت های ناهنجار
- ایجاد اشتغال برای مردم بومی به ویژه جوانان
- سامان دهی خدمات محلی مانند اقامت، غذا، راهنمای محلی و... در جهت رشد اقتصادی روستا
- زمینه سازی برای ایجاد زیرساخت های مناسب در روستا و در محل سایت تخم گذاری لاک پشت ها(ساماندهی کپرهای بومی، سرویس بهداشتی و...)
- زمینه سازی برای جذب سرمایه سرمایه گذاران
- فروش صنایع دستی و محصولات بومی جزیره
← از نظر فرهنگی و اجتماعی - ایجاد روحیه مشارکتی در میان مردم بومی
- برقراری نظم و ضوابط در سایت
- جلب توجهات مسوولین به روستای شیب دراز
- ایجاد تعامل میان مردم بومی و گردشگران
- افزایش امنیت در ساحل برای مردم بومی و گردشگران
- ایجاد حس افتخار از تعلق یک جاذبه اکوتوریستی و کمک به حفظ یک گونه در خطر انقراض
- ایجاد انگیزه به ویژه میان جوانان و نوجوانان روستا جهت مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر در زمینه طبیعت و انتقال این دانش به گردشگران
- توجه به هنرهای بومی و صنایع دستی روستا بیش از پیش
کدهای رفتاری ساحل شیب دراز
این ساحل محل تخم گذاری یکی از نادرترین لاک پشت های دریایی جهان بنام لاک پشت پوزه عقابی است، بنابراین رعایت نکات زیر ضرروری است:
- لطفا با مسئولین و تیم اجرایی پروژه حفاظت از لاک پشت ها و نیز پروژه اکوتوریسم و صنایع دستی ساحل شیب دراز همکاری های لازم را به عمل آورید.
- تخم گذاری لاک پشت ها در شب اتفاق می افتد و مشاهده این پدیده نیازمند صبر و حوصله و انتظار کافی است. در طول روز تنها می توانید از مشاهده طبیعت زیبای ساحل لذت ببرید .
- لطفا در این ساحل شنا نکنید .(لاک پشت ها در طول روز برای بررسی امنیت ساحل جهت تخم گذاری در شب به نزدیکی ساحل می آیند شنا کردن ، ازدحام در ساحل موجب عدم احساس امنیت لاک پشت ها می شود ).
- به علت نرمی و جنس مناسب ماسه های ساحل شیب دراز لاک پشت پوزه عقابی این ساحل رابرای تخم گذاری انتخاب می کند ،رعایت نکردن تذکرات مسئولین پروژه از طرف شما میهمانان گرامی ممکن است به کاهش و یا عدم حضور لاک پشتها در این ساحل منجر گردد.
- به آداب و رسوم مردم جزیره احترام بگذارید .
- شما می توانید به کمک مردم بومی در مورد آداب و رسوم و فرهنگ مردم جزیره اطلاعات لازم را کسب نمایید و با رعایت ملاحظات فرهنگی و طبیعی منطقه از سفر خود لذت ببرید .
- لطفا نظافت را رعایت فرمائید و دیگران را هم به رعایت نظافت تشویق نمایید.
- به علت آنکه هدف اصلی ساحل شیب دراز حفاظت از لاک پشت پوزه عقابی است،امکانات ساحل بسیار محدود است. لطفا با درک این موضوع ما را در مدیریت بهینه ساحل یاری نمایید.
- صنایع دستی بانوان روستا در جهت حمایت از لاک پشت پوزه عقابی به فروش می رسد، باخرید آن ها علاوه بر به یادگار بردن هدیه ای ارزشمند، به حفاظت از گونه جانوری در خطر انقراض جهانی و نیز ارتقاء معیشت مردم بومی کمک کنید.
- تیم پروژه همگی اهالی روستای شیب دراز هستند که با انگیزه و تلاش فراوان جهت حفاظت از این لاک پشت گام برمی دارند، لطفا با احترام به آنها و رعایت قوانین این ساحل باعث دلگرمی شان شوید.
- هزینه های مربوط به اقامت در ساحل و مشاهده پدیده تخم گذاری لاک پشت برای کمک به پایداری و تداوم پروژه تعیین شده است، لطفا از چانه زنی و ممانعت از پرداخت آن بپرهیزید.
- در صورتی که در خانه های محلی داخل روستا اقامت دارید از صاحب خانه بخواهید تا شما را برای مشاهده پدیده تخم گذاری لاک پشت بیدار کند(تیم پروژه برای اطلاع رسانی کاملا آماده هستند).
- با توجه به این که پدیده تخم گذاری در ساعت های مختلف شب اتفاق می افتد لطفا در حین حرکت به سمت ساحل سکوت و آرامش روستا را حفظ کنید.
Previous Next
