لزوم تهویه در فرایند جوجه کشی
ترجمه و تدوین : پدرام پوراسمعیلی - کارشناس ارشد ژنتیک و اصلاح نژاد دام از دانشگاه گیلان لزوم تهویه در فرایند جوجه کشی
۲۳ بهمن ۱۳۹۱
اجزای اصلی هوا، اکسیژن (O۲) ، نیتروژن (N۲)، دی اکسید کربن (CO۲) و بخار آب (H۲O) می باشند. جابجایی این ملکولها از منافذ پوسته تخم مرغ و غشاء آن بسیار مهم است، زیرا جنین در حال رشد ، باید یک منبع ثابتی از اکسیژن را دریافت کرده و دی اکسید کربن و رطوبت را دفع کند.
اکسیژن موجود در هوا
مقدار اکسیژن هوا در سطح دریا حدود ۲۱% می باشد. رسیدن به میزان اکسیژن بیشتر در دستگاه های جوجه کشی غیر ممکن است، مگر اینکه از اکسیژن خالص استفاده شود. بطور کلی میزان اکسیژن هوای موجود در ستر حدود ۲۱% می باشد اما ممکن است تغییرات در هچر به گونه ایی دیگر باشد. چون مقدار زیادی دی اکسید کربن از جوجه های تازه از تخم بیرون آمده تولید می شود، خطر اصلی در اینگونه موارد، این است که سطوح بالای دی اکسید کربن می تواند سمی باشد. به ازای هر ۱ درصد کاهش مقدار اکسیژن (پایین تر از ۲۱%) ، حدود ۵% جوجه درآوری افت خواهد کرد. با توجه به سن جنین نیاز به اکسیژن افزایش یافته و دی اکسید کربن بیشتری دفع می کند . همانطور که در جدول نشان داده شده است طی هر مرحله جوجه کشی ای نیاز حدوداً ۱۰۰ برابر از اولین تا بیست و یک امین روز افزایش می یابد. هر ۱۰۰۰ عدد تخم مرغ به ft۳ ۱۴۳ هوای تازه در هر روز احتیاج دارند (اکسیژن موجود در هوا ۲۱%) . در روز هجدهم جوجه کشی، دستگاه های با ظرفیت ۴۰۰۰۰ عدد تخم مرغ به ft۳ ۵۷۲۰ یا حدود ft۳ ۲۳۸ در ساعت هوای تازه نیاز خواهند داشت. بنابراین میزان هوای ماشین جوجه کشی باید حدود هشت بار در روز و یا یک بار در هر ۳ ساعت تغییر داده شود. این میزان هوا حداقل مقدار مورد نیاز می باشد. میزان هوا در اکثر دستگاههای جوجه کشی معمولاً بیش از حد نیاز می باشد. در برخی از موارد، باید دقت نمود که تهویه بیش از حد سبب از دست دادن بیش از حد رطوبت نشود. ۱ft۳ =۰.۰۲۸ m۳ یا ۱m۳ =۳۵.۳ ft۳
تبادل گازی در طی انکوباسیون
دفع دی اکسید کربنft۳
جذب اکسیژن ft۳
روز های انکوباسیون
۰.۲۹
۰.۵۰
۱
۰.۵۸
۱.۱۷
۵
۱.۹۲
۳.۷۹
۱۰
۱۱.۵۰
۲۲.۷۰
۱۵
۱۵.۴۰
۳۰.۰۰
۱۸
۲۳.۰۰
۴۵.۴۰
۲۱
Source Romanov, A.L., ۱۹۳۰. Journal of Morphology, ۵۰:۵۱۷-۵۲۵
آستانه تحمل دی اکسید کربن
دی اکسید کربن (CO۲) یک محصول طبیعی از فرایند متابولیکی در طول رشد جنینی می باشد. در واقع، دی اکسید کربن از طریق پوسته از همان زمانی که تخم مرغ تولید شده است، در حال انتشار می باشد. میزان دی اکسید کربن هوا داخل ستر و هچر در زمانی که تبادل هوایی کافی وجود ندارد افزایش می یابد. جنین های جوان تر آستانه تحمل پایین تری نسبت به مسن ترها در مقابل دی اکسید کربن دارند. به نظر می رسد سطوح آستانه تحمل به صورت منحنی خطی از روز اول جوجه کشی تا روز بیست و یکم می باشد.
در طی ۴ روز اول ستری، سطح آستانه تحمل دی اکسید کربن حدود ۰.۳% می باشد. سطوح بالاتر از ۰.۵% در ستر قابلیت جوجه درآوری را با اختلاف معنی دار ۰.۱% کاهش می دهد. در سطوح ۵% از دی اکسید کربن، کل جنین ها از بین خواهند رفت. جوجه های هچ شده دی اکسید کربن بیشتری نسبت به جنین های داخل تخم مرغ تولید می کنند و از اینرو آستانه تحمل در هچر حدود ۰.۷۵% می باشد. دستگاه های دیجیتال اندازه گیری میزان دی اکسید کربن هوا موجود هستند و برخی از ماشین های جوجه کشی دارای این تجهیزات استاندارد می باشند. بهترین مکان برای اندازه گیری میزان دی اکسید کربن، در مجرای اگزوز بیرون آمده از ستر یا هچر می باشد. اندازه گیری هایی که در داخل دستگاه انجام می شود دقیق نیستند، چون با باز کردن درها شرایط محیطی داخل دستگاه تغییر خواهد کرد.
جریان هوا و ترکیب آن
مهمترین جنبه جریان هوا در ماشین جوجه کشی ، اطمینان کامل از وجود یک ترکیب مناسب از دما و رطوبت در طول کابین دستگاه می باشد، هنگامی که هوای تازه برای تامین اکسیژن وارد شده و هوای استفاده شده جهت خروج دی اکسید کربن و رطوبت و حرارت بیش از حد تخلیه می شود .
تولیدکنندگان دستگاه های جوجه کشی مختلف، دیدگاه های متفاوتی از نحوه گردش هوا دارند: پارویی
[۱] ، پره ایی
[۲] (تیغه ایی) و پروانه ایی
[۳] . در اغلب موارد، الگوی جریان هوا به این صورت می باشد و این اهمیت بسیار زیادی دارد. هوا، همانند آب در مسیری با کمترین مقاومت جریان دارد. در ناقص بسته شده، در با عایق بندی ضعیف و یا فن خارج از محور روی الگوی جریان هوا اثرات منفی خواهد گذاشت. در یک ماشین جوجه کشی با عایق بندی ضعیف کافی است که هوای اضافی، بین توده های تخم مرغ چرخش پیدا کند تا منتج به ایجاد مناطق سرد و گرم شود. که به نوبه خود باعث آهسته شدن تفریخ و کاهش جوجه درآوری و کیفیت پایین تر جوجه می شود. تعمیر و نگهداری ماشین های جوجه کشی برای دستیابی به جریان هوای مطلوب حیاتی می باشد.
تهویه در سالن ستر و هچر تأثیر بسیار زیادی روی عملکرد بهتر دستگاه ها و در ادامه جوجه درآوری و کیفیت جوجه دارد. یک ماشین جوجه کشی حتی اگر در محیطی باز و بدون سالن قرار گیرد نیز قادر به جوجه درآوری تخم مرغ خواهد بود ، البته در چنین شرایطی عملکرد دستگاه اقتصادی نبوده و جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها نیز کمتر خواهد بود. برای عملکرد بهتر نیاز است دستگاه های جوجه کشی در یک سالن سرپوشیده حاوی مقدار زیادی هوای تازه با دما و رطوبت مناسب قرار گیرند و باید همواره یک اختلاف فشار هوای مثبت بین سالن دستگاه ها (ستر و هچر) و سالن های مجاور وجود داشته باشد. به طور معمول، سالن های ستر و هچر ترموستات رطوبت سنج و فشارسنج دارند که برای کارکرد بهتر دستگاه ها طراحی شده اند.
دامنه قابل قبول برای دما و رطوبت سالن ستر و هچر به ترتیب oF ۸۰ - ۷۵ و %۶۰ – ۵۰ رطوبت نسبی (RH) می باشد. هنگامی که این پارامترهای محیطی در خارج از دامنه قابل قبول هستند، دستگاه های جوجه کشی آن را جبران نموده که این از نظر اقتصادی و بهره وری هزینه بر خواهد بود.
به عنوان مثال، وقتی که سالن ستر بیش از حد سرد باشد، دستگاه های جوجه کشی ، جهت رسیدن به درجه حرارت مطلوب نیاز به حرارت بیشتری دارند، که توسط المنت های برقی ستر ها تأمین می شود و این هزینه ایی بیش از سه برابر هزینه گرم کردن هوای سالن با مشعل های گازی قبل از ورود آن به دستگاه ها دارد.
علاوه بر این وقتی که دستگاه های جوجه کشی جهت تأمین درجه حرارت مناسب بیشتر کار می کنند، دمای محیطی داخل توده های تخم مرغ ها اغلب یکنواخت نخواهد بود ومنجر به ایجاد مناطق سرد و گرم در داخل دستگاه خواهد شد، که این امر سرعت رشد برخی از جنین ها را به تأخیر می اندازد. نتایج مشابه نامطلوب وقتی رخ می دهد که رطوبت نیز در خارج از دامنه قابل قبول باشد.
به عنوان مثال وقتی که محیط سالن ستر بیش از حد خشک است، دستگاه جوجه کشی این رطوبت اضافی را با ایجاد هزینه اقتصادی تأمین خواهد کرد. هر بار که سیستم رطوبت ساز عمل می کند ، بخار سرد ایجاد شده و المنت های برقی دستگاه نیز عمل خواهند کرد (هزینه اقتصادی).
علاوه بر این بخار سرد سبب ایجاد پیام به دمپرهای هوای تازه شده و موجب بسته شدن آنها خواهد شد. در نتیجه اکسیژن کمتر، دی اکسید کربن بیشتر و هزینه عملیاتی بالاتری را باعث خواهد شد.
منبع:
- Joseph M. Mauldin (Spetember ۲۰۰۳)
[۴] paddles
[۵] blades
[۶] fans
