مدیریت جهادی
فرهنگ و مديريت جهادي از پيدايش تا تعليق[ویرایش]
فرهنگ و مديريت جهادي همزاد
انقلاب اسلامی است و در اغاز انقلاب اسلامي روحيه و رضايت خاطر نصيب جوانان انقلاب اسلامي وافرادي كرد كه از مدتها قبل تاب و توان ملاحظه برخي اهمال كاريها را نداشتند. اين مقاله كه برپايه تجربيات و مشاهدات نگارنده از بدو شكل گيري اين فرهنگ و در طي سالهاي همكاري با نهاد جهاد سازندگي تنظيم شده است در ابتدا به نكات عمده زير در رابطه با دلايل تشكيل
جهاد سازندگی مي پردازد.
ضرورت سامان دهي شور و شوق جوانان و انقلابيون جهت خدمت به محرومان جامعه كه خواستي طبيعي و در خور پيام ها و نيات انقلاب اسلامي و رهبر كبير ان بود. وجود محروميتهاي بارز در جامعه روستايي و ضرورت رسيدگي فوري به آنها ازجمله مسائل مربوط به ركود كشاورزي و لطماتي كه با پيروزي انقلاب اسلامي از جانب معاندين و افرادي مطرح بود كه با وقوع انقلاب، منافع و مصالح خود را در خطر يافته بودند.
پاشيده شدن شيرازه دستگاه هاي دولتي در سطح جامعه روستايي و فقدان رابطه صميمي كاركنان مربوط به روستائيان انقلاب وعده هايي براي بهبود زندگي روستائيان داده بود و
کشاورزی را محور استقلال عنوان كرده بود در حاليكه بيشترين ميزان واردات
محصولات کشاورزی از كشورهاي ديگر در سالهاي قبل از پيروزي انقلاب اسلامي ثبت شده بود.
مدیریت جهادی بستری برای جهاد اقتصادی[ویرایش]
[۱]نامگذاری سال ۱۳۹۰ با عنوان «جهاد اقتصادی» توسط مقام معظم رهبري، معطوف به يك ضرورت و مسئله اساسي است كه در كشور بين ظرفيتهاي عظيم و عظمتهاي ملي و دستاورد هاي حاصل شده، علي رغم تلاشهاي صورت گرفته، فاصله اي وجود دارد كه جبران آن مستلزم جهاد اقتصادی است. از آنجا كه يك اقدام اساسي براي نيل به اين هدف، فرهنگ سازي و آمادگي فرهنگ عمومي كشور است، مي توان فرهنگ و مديريت جهادي را به عنوان پیش نیاز جهاد اقتصادی معرفي نمود. زیرا لازمه جهاد اقتصادی وجود مدیران جهادی است. فرهنگ و مديريت جهادي در برهه ای از انقلاب با عملكرد خوبش توانست مورد عنايت و توجه عام و خاص قرار گيرد. تا جايي كه اگر هدف، تلاش بيشتر، سريعتر، دلسوزانه‌تر و با جديت باشد گفته مي‌شود كه بايد بصورت جهادي انجام گيرد.
مفهوم جهاد[ویرایش]
جهاد در لغت از ریشه « جَهد و جُهد » به معنای مشقت و زحمت و همچنین به معنای توان و طاقت است. صاحب قاموس می گوید: « اصل کلمه جهاد از «جهد» (به فتح جیم و ضم آن) است، و به معنای تلاش توأم با رنج و زحمت می باشد. جهاد مصدر باب مفاعله و به معنی بسیار تلاش کردن می باشد و نیز اسم است به معنی جنگ. جنگ را از آن جهت جهاد گویند که تلاش توأم با رنج است. » صاحب جواهر در تعریف اصطلاحی جهاد می گوید: جهاد بذل جان و مال و توان در راه اعتلای اسلام و برپا داشتن شعائر دین است.
جهاد يعني تلاش و كوشش در راه ارزش هاي والا...» پس جهاد، فقط جنگ نيست! جهاد به معني كوشش وسعي است كه قدمتي به اندازه قدمت بشريت دارد. جهاد تلاش اعتقادي، خودآگاهانه، همه جانبه، همگاني و هميشگي است. جهاد چه در سطح خرد ( مبارزه با نفس ) و چه در در سطح كلان ( پيكاري اجتماعي براي محو ظلم و بي عدالتي ) از انگيزه‌هاي دروني افراد سرچشمه مي‌گيرد.
جهاد حاوي دو مفهوم، سلبي و ايجابي است، وجه سلبي آن از بين بردن ظلم و ستم چه بر نفس و چه بر جامعه و وجه ايجابي آن سازندگي نفس و يا سازندگي جامعه است.
مديريت جهادي[ویرایش]
شيوه‌اي خاص از علم و هنر هماهنگي جهت تحقق اهداف سازمانی است که رنگ و لعاب جهادي داشته که در آن مديريت نعمتي براي خدمتگذار به مردم می باشد.
خصوصيات فرهنگ جهادي[ویرایش]
فرهنگ جهادي آداب، كردار و روشهايي در طرز فعاليت، شيوه معاشرت، نوع مديريت و روش تفكر و انديشه بوده كه با نوع و شيوه روشهاي انجام كار در ساير فرهنگها، متفاوت بوده واغلب افرادجامعه براين فرهنگ صحه گذاشته و آن را فرهنگ انسان ساز دانسته و خواستار تعميم آن به ساير سازمانها بوده‌اند.
در این نوشه مهمترين ويژگيهاي فرهنگ جهادي،که می تواند به عنوان الگوی مناسب مدیریتی برای جهاداقتصادی مطرح شود اشاه می کنیم:
← همه باهم بودنكلمهي «همه باهم» در فرهنگ جهادی به معني آن است كه همه افراد در تحقق اهداف تلاش و تشريك مساعي مي‌نمايند.
← ايمان و اعتقاديكي از وجوه بارز فرهنگ جهادي داشتن ايمان و پايبندي به ارزشهاي ديني است. به همين منظور تلاش در فرهنگ جهادي فقط تلاش مادي نیست،بلكه تعميم و گسترش ارزشهاي ديني، تقيد عملي به اخلاق اسلامي و رعايت موازين شرعي و گسترش دستاوردهاي انقلاب اسلامي در فعاليتهاي جهادگران نمايان است.
← اخلاصيكي از ارزشهايي كه در فرهنگ جهادی نسبت به ساير فرهنگ سازمانها پررنگ‌تر جلوه مي‌نماید، اخلاص در انجام وظايف است. اخلاص به معني پاك كردن نيت از شرك و رياست و يك امر قلبي و وجداني است. عمل خالصانه عملي است كه فقط به نيت تقرب به خدا صورت مي‌پذيرد. اگر در نيت كسي مقاصد ديگري باشد، عمل او خالص و مخصوص خدا نيست. در فرهنگ جهاد هر تلاشي براي قرب خدا انجام مي‌شود.
← خدمتگزاريخدمتگزاري به مردم محروم كشور از آرمانهاي مهم فرهنگ جهادی است. توفيق خدمتگزاري به مردم محروم جزء نعمت‌هاي بزرگ خداوندي شمرده و از انجام آن نه تنها خسته بلكه لذت مي‌برند و شكر نعمت را در خدمتگزاري بيشتر و بهتر مي‌دانند.
← كار مضاعفيكي از تفاوتهاي فرهنگ جهادی نسبت به ساير فرهنگ سازمانها در ميزان تلاش و جديت آن است. روحية تلاش، جديت و ايثارگري تبلور فرهنگ جهادی است. كلمه جهاد تداعي بخش تلاش و جديت در امور است. اگر بخواهند بگويند كه با جديت و تلاش بيشتري كار كنيد مي‌گويند كه جهادي كار كنيد. يكي از مصاديق جهادي عمل كردن،تلاش خستگي‌ناپذير و جديت در پيگيري امور است.
← همت مضاعفهمت مضاعف بستري است كه موفقيت‌هاي ديگر نيز از آن حاصل مي شود. يكي از عوامل موثر در موفقيت جهاد كه به عنوان الگو مطرح گشت همت والاي جهادگران بود. همت مضاعف باعث خود باوري مي شود،سازمانها و افرادي كه خود را باور نداشته باشند ديگران نيز آنها را باور نخواهند نمود. خودباوري از اعتماد به نفس سرچشمه مي‌گيرد و اعتماد به نفس نيز چيزي جز تكيه بر همت والا نيست.
← فروتنيشكي نيست كه يكي از مهمترين و برترين صفات و ويژگيهاي فرهنگ جهادي فروتني و تواضع است. فروتني يكي از ارزشهاي مورد احترام و تكريم در جهاد بوده است كه محيط و شرايط را براي برقراري صميميت و دوستي فراهم مي‌نمود.
← انعطافپذيرييكي از موارد اختلاف جهاد با ساير سازمانها در انعطاف‌پذير ي بوده است. جهادبا توجه به نيازهاي جامعه و تغيير و تحولات ساختاري توانسته خود را به بهترين وجه تطبيق دهد. ساختاري شكننده نداشته بلكه انعطاف‌پذير بوده و در مواقع موردنياز نقش‌هاي متفاوتي را ايفا نموده است.
← ترويج انقلاببا توجه به نوپا بودن انقلاب اسلامي و از طرف ديگر پايين بودن امكانات و تجهيزات اطلاع‌رساني، بسياري از مردم روستائيان با اهداف و ارزشهاي انقلاب اسلامي بيگانه بودند جهادگران علاوه بر تلاش مادي در روستاها به عنوان پيامبر انقلاب نقش مهمي را ايفا مي‌نمودند. مردم روستابيشترين اطلاعات در مورد انقلاب را از جهادگران كسب مي‌نمودند.
← كار با مهردر جهاد افراد به صورت داوطلبانه مشغول خدمت شدند. يكي از ويژگي فعاليتهاي داوطلبانه وجود عشق و مهر به كار است. با مهروعشق كار كردن يعني با صميم قلب و شادمانه كار كردن است.انجام كار مهمترين انگيزه براي جهادگران بوده و از نتيجه كار احساس شادماني مي نمودند.
← مسئوليتپذيريمسئوليتپذيري در فرهنگ جهاد بسيار بالاست، زيرا فلسفه ورود برخي از نيروهاي ارزشي به جهاد به خاطر احساس مسئوليت بوده است. دفاع از كشور و محروميت‌زدايي از چهره روستاها و انجام كارهاي زمين مانده همه نشان‌دهندة ميزان بالاي مسئوليت‌پذيري در جهادگران بوده است.
← شجاعت و جسارتشجاعت و جسارت در فرهنگ جهاد تبلور می یابد. شايد عمده‌ترين دليل آن را در عدم محافظه‌كاري نظام مديريتي آن جستجو نمود. شجاعت صفتي بود كه امام در آخرين پيام خود پس از ده سال فعاليت جهاد به آن نسبت دادند و فرمودند: «شجاعت دلير مردان و شيرزنان جهادي‌مان در جهادمان عليه كفر و بيداد زبانزد خاص و عام است.»
← مدير پرورييكي از ويژگيهاي فرهنگ جهادي مديرپروري است. با توجه به فرهنگ جهاد و ساير عوامل موثر و وجود نيروهاي با انگيزه و ارزشي، افرادي تربيت يافتند كه بعدها سكان بساري از كشتي‌هاي در باتلاق گير افتاده را بدست گرفتند.
← پويايي و بالندگييكي از تفاوتهاي بارزي كه مي‌توان در فرهنگ جهادي ملاحظه نمود، پويايي، بهبود و بالندگي است. ايستايي، در جا زدن و رضايت به وضع موجود در فرهنگ جهاد مذموم است. فرآيند تغييرات در فرهنگ جهادی همواره تغيير در جهت تحول، بالندگي و بهتر شدن است.
منابع[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
شاخص های مدیریت جهادی
