سردشت
سردشت استان
آذربایجان غربیشهرستان سردشت در جنوب غربی آذربایجان غربی و در فاصله بسیار نزدیک (حدود ۵ کیلومتری) مرز عراق واقع شده است. سردشت شهری ساخته شده بر ارتفاعات و به معنای واقعی دیدنی است. نام سردشت هم شاید به دلیل موقعیت آن نسبت به محیط اطراف انتخاب شده باشد. کوه های اطراف شهر و به خصوص کوه های قرار گرفته بین پیرانشهر و سردشت، پوشیده از درخت و کاملا جنگلی است. جنگلی بسیار زیبا که تنها مشابه آن را در میان جنگل های شمال می توان دید.
برخلاف آنچه گفته می شود؛ سردشت شهر ناامنی به نظر نمی رسد. به نحوی که در روزهای تعطیل فصول گرم، همانند بسیاری از شهرهای توریستی کشور، در جای جای شهر چادرهای مسافرتی برپا شده و مسافران شب را در چادر به صبح می رسانند. سردشت از لحاظ مناظر و مناطق طبیعی دیدنی کاملا غنی است. جنگل های بکر و آبشار معروف و زیبای شلماش، از جمله نقاط دیدنی این شهرستان محسوب می شود.
تقسیمات جغرافیایی[ویرایش]
بخش مركزئ[ویرایش]
← دهستان آلانبرژه /
اشکان سفلی /
اشکان علیابالتانبردانبشکهبناوهبیطوش تیت سفلی /
تیت علیا خواره میر /
دکه /
دول آلان/
دولکاندوله دوله کریندینارانرجاکهرشكان اسماعيل
رشكان عليا
زرده كاني سفلي
زرده كاني عليا
سنجودشیرانی کارکژانکاکوسانکاوژانگاکه گرتگگرماب سفلي
گرماب علیا /
گوزلهماوندامرگاسهمزرعه
مزن آباد
ميدان
ارزنهآلمانرازگاهزیوهشيخه سور
مزرعه كريوا
كلتوان
گرويس
گلاسپيد
مهرگانگرداباد
دوله نيرئ
دول مير
مزرعه زرده كاني
← دهستان باسك كولسه آسن آبادمزرعه چاله
مزرعه چمپمو
خانه خل سفلي
خانه خل عليا
دارمرجاندارنشان
مزرعه دشت بانوان
زره مرگ
زلاوان
سابنه
سوتوانشره خور
شلماشكاني بي
مزرعه كاني سيو
كولسه سفلي
كولسه عليا
نيسك اباد
ورچکباسکدوباغشيواشان
بانه زير
بریسوبصره
بناویله بزرگبناويله كوچك
دارساوینقولته
گندکهميكل اباد
یوسف گلپاسگاه قضائي دارساوين
دشتهمكان مستقل اب و فاضلاب روستايي
پليس راه سردشت
كارخانه شهد سردشت
سازمان اموزش فني وحرفه ائ
بيمارستان سردشت
سدكولوسه
قولته سفلیكارخانه ذوب و مس
ايستگاه گاز سردشت
← دهستان برياجيفقيه خدريان
نوکردارژاژوکهابراهيم بور
اسب ميرزا
اشخله گوز
باسكه روت
بانوي
باوه /
بیرانبرده سپيان
بري اشي
بيوران سفلي
بيوران عليا
مزرعه پيرگي
ترشیانچاکیچپر
خره آغلان
خره چاكي
درمان آباد بالا و پايين
دوله بي
دوله گرم
رشه هرمه
سرچاوه
سندولان
سوره چوم
سه وتال
شله سيو
شيبانه
فقيرسليمان
قازان
قلعه رشقوله سوير
کانی بیكاني رش
كاني سيو
كولكه رش سفلي
كولكه رش عليا
كولاكون
كيفاراباد
گردمرشك
گلينه بزرگ
گولان سفلي
گولان عليا
مامه وت
مراغان
مرادان
مزرعه ورتندو
ميرشيخ حيدر
نونمام
هوارسليمان
سرچاوه
توژل
نوكان
بنوخلف
توه
زوران
سلکتانشمه شيخه
عباس اباد
كاني زرد
كنه مشكه
كوربناو
كهنه زوران
گل كانك
ملاشيخ
نشگولان
ننيا
واشمزين
ورده
دولي خانوان
بازارچه وگروهان مرزئ قاسم رش
مزرعه زونان محمد علي پروزي
گروهان احتياط و پشتيباني مرزي
گروهان مرزي بيوران عليا
← دهستان گورك سردشتبالانشالگه
كاني گوز
ليلانه
ماولو
مرانه
وتمان اباد
هنداباد
باريكايي
بروه
بلاو
بناويله حاجي مينه
دول شريخه
سرتكه
سیروهسي سر
شمولهشندره
شيخ عيسي
قاميشه
گلي اسماعيل
كاله دره
کنه ورچهکوتانگرگ اباد
گوله
مئونان
نستانهرمزاباد
همران
غذاخوري حاجي صديق فاتحي
شهرك صنعتي سردشت
ايستگاه پمپاژ آب كشاورزي
كارگاه موزائيك سازي
خانه باغ سعيد بيگي
گاوداري كامران قاسميان
خانه باغ زرار بريازي
خانه باغ رحيم پرده دار
← شهرهاسردشت
ربط
بخش وزينه[ویرایش]
← دهستان گورك نعلينشلمان
اشخل
اشه دينه
آل مران
آلواتانالاوان
بایزه مرهمزرعه ببلينگ
بريته
بيلوكه
دارگون باش قبران
چكو
حسن اباد
داربراندارمگون باش بالا
داوداباد
دوله تو
زيوه
سالارهساوان
سپیدارهسپيداره دارمه
سرمرگان نعلين
سوستان سفلي
سيونه
سپيكان
سيره مرگ
شيواشان
شيواوكان
شيوه سر
قلعه تاسيان
کاولاتهكچل اباد
گردنه پائين
گرورگزریلهگومان
کوره شرمامكاوه
مزرعه
مزرعه سرمرگان
مزرعه كنه مشكه وزنه
موسالان
نبي اباد
نيزه سفلي
نيزه عليا
نيزه وسطي
نيسك اباد
نيوژ
ساوان جديد
مكان مستقل پادگان علي ولي الله
سردخانه ساردين ميرآباد
← دهستان ملكارئاشترمل/بزيله/بناوه/بيشارب
حلوه/شينو/شيوه اصل
كاژه/كهنه شينو/گورانكان/پاراستان
پاشبرد/جبرند/جنگه/چوالان
خليان/دشتي/دوله تو/زرگتان
زمزيران/سرژان/شيوه جو/كاني اسپان
كاكوژه سفلي/كاكوژه عليا/گرژال سفلي
مامزینه/مزرعه خاله باد
مزن اباد/مرگه پيرگه/نلوسه/نوآوه
ورگل/وليو/آغلان /
احمدبریو /
برده سوربوبانه/
پاشقلاته/توژل/خله/ديگه
ديوالان/زله/
زیوه/
سرشیوسوره بان/شتمان/كودله/
گرژال علیاگلو/ممنداباد/
نژاوهنارست/نلاس/
نوچوانواوان/اردوگاه اوارگان عراقي
مرغداري شهداي ۷تير
اردوگاه اوارگان عراقي
سيداوا/سيدآباد/پست۱۳۲/۲۰ كيلووات شهرستان سردشت
مهمانشهر بزيله/دبيرستان شبانه روزي خاتم الانبيا
ايستگاه پمپاژ اداره آب و فاضلاب سردشت
سد ورگل/ايستگاه پمپاژ آب و فاضلاب سردشت
كارخانه شن و ماسه محمد رسولي
حسين آباد
← شهرهامیرآباد/
نلاسشهرستان سردشت یکی از جاذبه های گردشگری آذربایجان غربی است.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه؛ شهرستان سردشت با مرکزیت شهر سردشت یکی از توابع استان آذربایجان غربی، در جنوب باختری این استان در مرز ایران و عراق واقع شده است این شهرستان با وسعتی حدود ۱۴۴۲ کیلو متر مربع در دامنه کوه "گرده سور" بر دشت وسیعی مشرف به رودخانه کلو (در قسمت شرقی شهر) قرار دارد.
همچنین این شهر در مختصات جغرافیایی ۴۵ درجه و ۲۸ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۱۰ دقیقه عرض شمالی و ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا جای گرفته است، شهر سردشت از شمال با ۹۰ کیلومتر فاصله زمینی به شهرستان پیرانشهر و از جنوب با ۶۰ به شهرستان بانه و از جنوب غربی با ۱۲۰ کیلومتر فاصله به شهرستان مهاباد منتهی می شود. شهرستان سردشت از سمت غرب با کردستان عراق هم مرز است (طول این نوار مرزی ۹۶ کیلومتر است). شهر سردشت در فاصله ۳۰ کیلومتری این کشور می باشد.
تقسیمات کشوری شهرستان
۱- بخشها
شهرستانم سردشت دارای دو بخش (مرکزی و وزینه) است که بخش مرکزی شامل دهستان آلان به مرکزیت اسلام آباد(بیژوه سابق) و دهستان باسک کولسه به مرکزیت(بریسو) و دهستان بریاجی به مرکزیت(بیوران سفلی) می باشد. بخش وزینه شامل دهستان گورک نعلیین به مرکزیت (حیدرآباد) و دهستان ملکاری به مرکزیت(نلاس) می باشد.
شهرها
شهر سردشت، شهر ربط، شهر میرآباد
دهستانها
دهستان های بخش مرکزی: دهستان آلان، دهستان باسک کولسه، دهستان بریاجی، دهستان گورک سردشت، دهستان مکریان شمالی
دهستان های بخش وزینه: دهستان گورک نعلیین، دهستان ملکاری
مردم کردستان، سردشت را زادگاه زرتشت پیامبر ایرانی می دانند و از آنجا که این نام را در زبان کردی "زرتشت" "زرادشتر" می خوانند، عقیده دارند که سردشت از نام "زرتشت" گرفته شده که بعد از حمله ی اعراب به ایران به " سردشت" تغییر نام پیدا کرده است. لازم به ذکر است در روستای (لیلانه) از توابع ربط سردشت و در منطقه(گورک) آثار به جای مانده از آتشکده های بزرگ موجود است و و واژه ی (گورک) یا(گبرک) همان (گبر) به معنای زرتشتی و مجوسی در کتاب های لغت در فرهنگ های فارسی آمده است که می تواند دلیلی بر این مدعا باشد.
بعضی دیگر معتقدند واژه ی سردشت از دو قسمت "سر" به معنی "اول" و "ابتدا" و "دشت" به معنی"زمین پهناور" ، "هموار"، " جلگه"، ... و سردشت به معنی "ابتدا" یا " آغاز" دشت است. به بیان دیگر به معنی دشتی است که تا رودخانه زاب ادامه دارد.
وضعیت اقتصادی
در شهرستان سردشت با توجه به سرحدی بودن، تعداد زیادی از مردم به مبادلات مرزی اشتغال دارند. اما بنا به دلیل خطرناک بودن وضعیت چنین مبادلاتی بیشتر مردم طی دو سال اخیر به کشاورزی، دامپروری، قاچاق کالا، و کورهای آجرپزی روی آورده اند. البته باید گفت کشاورزی نیز به لحاظ موقعیت اقلیمی خاص شهرستان، کوهستانی و ناهموار بودن و نداشتن آب کافی توسعه چنئتنی پیدا نکرده است، دامداری نیز از حد سنتی فراتر نرفته است. همچنین وضعیت کوهستانی منطقه منجر به این شده که راههای ارتباطی بین شهری توسعه ی زیادی پیدا نکند و شهرستان در انزوا قرار گیرد این وضعیت به نوبه ی خود سبب شده تا این شهرستان نتواند کالاهای مرزی و محصولات کشاورزی و دامداری و تا اندازه صنعتی و ... خود را به طور گسترده به سایر شهرستانها عرضه کند و باید گفت که صنعت و سایر فعالیت های دیگری هم که مردم بدان اشتغال دارند نقش درخوری در اقتصاد این شهرستان ندارد.
کشاورزی
کشاورزی از اصلی ترین مشاغل ساکنان منطقه سردشت است که به دلیل کوهستانی بودن، ناهمواری، نداشتن آب کافی و زمین های مرغوب و کمبود و محدود بودن زمین کشاورزی توسعه نیافته و هنوز در مراحل اولیه ی توسعه است. غالب زمین های موجود به دلیل نداشتن آب صرفا به کاشت غلات و حبوبات(گندم، جو و... )دیمی اختصاص دارند. ودر زمین های برخوردار از نعمت، گندم، جو و همچنین توتون عمدتا کاشت می شود. انگور سیاه در منطقه به وفور یافت می شود. کشاورزان به مقدار زیاد به کاشت درخت مو(انگور) بر دامنه ی کوه ها و روی زمین های کشاورزی خود پرداخته اند شرایط محیط نیز برای این نوع کشت مناسب است. ولی به دلیل عمل آوری و بهره برداری سنتی، این محصول بهره ی زیادی را نصیب آنان نمی کند. از سوغات سردشت می توان به انگور سیاه اشاره کرد. عسل منطقه سردشت خصوصا عسل کوهستان های بیوران زبانزد و مشتریان فراوانی حتی در خارج از شهرستان دارد. از میوه های وحشی گلابی، زالزالک، انجیر، انار، انگور، و چندین نوع دیگر مورد توجه مردم هستند و حتی خود اقدام به کاشت این اقلام در زمین های کشاورزی خود می کنند و می کوشند تا بهره وری بهتر و بیشتری از این محصول داشته باشد.
مبادلات مرزی
در خصوص وضعیت مبادلات مرزی در شهرستان سردشت باید گفت که این شهرستان بدین لحاظ دارای ویژگی خاص است. بدین شکل که مانند سایر شهرستانهای مرزی همسایه نظیر پیرانشهر و بانه دارای " صرفا" یک بازارچه بزرگ که مبادلات از آن طریق انجام شود نیست. بلکه دارای چند معبر ورود و خروج کالا می باشد که در سطح مرزهای آن پراکنده هستند. بدین قرار که یکی از آنها به نام بازارچه کله شین به ظاهر رسمی تر از سایر معابر بوده و آن مابقی به دلیل عدم رسمی بودن، جریان ورود و خروج کالا در آنها با پیوستگی زمانی همراه نمی باشد. بلکه ممکن است روزی یکی از این معابر باز و روز بعد بسته باشد و این عمل برپایه هیچ معیار منطقی صورت نمی گیرد.
نتیجتا ورود و خروج عمدتا به شکل قاچاق در سطح شهرستان رواج یافته که این پدیده با مخاطرات زیادی همگام است. البته مردم به ناچار و به دلیل نبود شرایط جایگزین کماکان به قاچاق از مرزها ادامه می دهند. در شهر سردشت یک بازار چه فروش کالاهای خارجی(مرزی) با بیش از یکصد دکان برای دسترسی آسانتر مسافرین و مردم شهرستان افتتاح شد.
شیلات
صنعت شیلات هنوز سهم چندانی در اقتصاد شهرستان ندارد. در زمینه توسعه در ایت حوزه اقداماتی نظیر ایجاد چند استخر پرورش ماهی بمانند: استخر های پرورش ماهی خضرآباد، رودخانه کورانگاه، باغ حاجی جلال ، استخری در منطقه آلان و ... صورت گرفته است. در کنار این استخرها صید ماهی به صورت محدود و فصلی در رودخانه ی زاب هم انجام می گیرد. که چندان درخور توجه نیست. در مجموع باید گفت وضعیت در تمامی سطوح اقتصادی شهرستان در حال بهبود است و می رود تا بیشتر جنبه امروزی به خود گرفته و از آن جنبه سنتی رهایی پیدا کند.
ویژگی های اجتماعی
شهرستان سرذشت طبق سرشماری ۱۳۸۵ دارای ۱۰۴۱۴۶ جمعیت می باشد که از این تعداد ۵۲۴۹۴ نفر مرد و ۵۱۶۵۲ زن می باشند. از این تعداد بالغ بر ۴۳۰۰۰ در شهر سردشت و مابقی در ۲۷۴ روستای باقیمانده و دو شهر دیگر این شهرستان پراکنده هستند ، شهرستان سردشت مسکن هشت ایل می باشد:
ویژگی های طبیعی
شکل توپوگرافی شهرستان چون در دامنه رشته کوههای زاگرس قرار گرفته و دارای نقاط پست کمتری نسبت به اطراف است نتیجتا کوهستانی است.
بارش در این شهرستان به علت کوهستانی بودن و همچنین قرار گرفتن در مسیر توده هواهای وارده به منطقه مناسب است، میانگین بارش بین ۸۰۰ – ۱۰۰۰ میلیمتر می باشد. بارش اغلب به صورت برف است. به علت بارش نسبتا زیاد رطوبت در زمستان و بهار زیاد و در تابستان و پاییز به علت تبخیر میزان رطوبت کم می شود.
پوشش گیاهی غالب از نوع جنگل های زاگرسی است وسعت این جنگل ها ۱۶۶۰ کیلومتر مربع می باشد. درختان بیشتر از نوع بلوط می باشند
. عرصه ی جنگلی منطقه سرشار از گیاهان دارویی چون گل گاوزبان، شیرین بیان، گون، کاسنی، ختمی و.. می باشد. این شهرستان به لحاظ موقعیت کوهستانی اش دارای ارتفاعات سرکشی هومل، بلفت، برایم جلال، هوینه مال و... می باشد.
جاذبه های گردشری، تفریحی، مذهبی، تاریخی
شهرستان سردشت هم چون گوهری در میان کو ههای زاگرس با همه زبیایی های مخصوص و کم نظیر به خود، خودنمایی می کند. منظر بی نظیر، چشم انداز های متنوع ، انبوه درختان درهم، آب و هوای معتدل سالم، آب زلال چشمه سالان که از دل کوه زاگزس و دشت های سر سبز و خرم می جوشند در تمام نقاط این شهرستان جاری هستند، منظر بسیار زیبابی طبیعی و بکر در جای جای این شهرستان چشم هر بیننده ای را خیره می کند.
از جاذبه های طبیعی شهرستان می توان به موارد زیر می توان اشاره کرد:
۱- آبشار شلماش
که در طرف خروجی شهر قرار دارد از مهترین آبشار های حوضه ی زاب در مسیر رودخانه ی شلماش قرار دارد آبشار شلماش دارای ۳ آبشار، به فاصله هر کدام ۲۰۰ متر می باشد که آبشار جنوبی تر به علت ارقفاع زیاد و شکست شیب در مرکز آن ۲ آبشار تلقی می شود.
۲- چشمه گراوان
این چشمه از چشمه های آب معدنی می باشد که املاح در آن حداقل یک گرم در لیتر می باشد که آب جوشان از آن بیرون می آید و بعداز طی مسافتی تبدیل به سنگ می شود. چشمه گاز دار و معدنی می باشد و در درمان بسیاری از بیماری های پوستی کاربرد دارد این چشمه در جوار شرقی رودخانه ی ذاب بین روستای هرمز آباد و کانیه گویز قرار دارد.
۳- رودخانه زاب
با طول ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر که در مسیر خود زیبایی های چشم نوازی را به وجود آورده است. رودخانه زاب از ارتفاعات قندیل در شهرستان پیرانشهر سرچشمه می گیرد. از دیگر جاذبه های طبیعی که به دلیل محدودیت در حجم نوشتار نمی توان در مورد آن توضیح داد می شود به ییلاق دشت وزینه و باژار، جنگل های خدرآباد و گور حسین، دره گرژال چشمه آب رسول شیت در بیوران و... اشاره کرد.
مکان های سیاحتی
دشتی شاییه، دشتی شوربی، ده شتی وه زنی، نیزه رو، ره زی جولا، مه لا پیره، به هری پانه ی، مه لا وه سوو، وه یس نازدار، شیخ برایمی بادام، خری دوو هه زرایی، هومل، ببیوران، بهر ده پان، دولی ده رماناوایی، شلماش، باژار، هه هواره بلینده، زمزیران، به ردوو که، گراوان، زه رکه، گرژال و...
آثار تاریخی شهرستان سردشت
پل قالاتاسیان، تپه قلای ربط(مربوط به قبل از اسلام)، حمام قدیمی سردشت، آتشکده لیلانه، قلعه ربط، گورستان گومان، تپه بشاسب، تپه بیوران سفلی، تپه گرد سنکدر، تپه قمطرو...
مکانهای زیارتی شهرستان
مقبره شیخ سور، ابن الحاج، پیربابا، شیخ ابراهیم در نیسکآباد، چاکه چوکله له، بشر و عون از اصحاب شهید اسلام و
در ویکی پدیا آمده:
سَردَشت از شهرهای کردنشین
[۱] استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان سردشت است، که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم فدرال کردستان عراق همسایه‌است. بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت این شهر برابر با ۶۸۱۶۵ نفر بوده‌است.
[۲] ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۴۸۰ متر می‌باشد.
[۳] سردشت در پای کوه گرده سور بر روی دشتی در ارتفاع به وسعت ۵/۲ کیلومتر مربع و با ارتفاع ۱۴۸۰ متر از سطح دریا و طول جغرافیایی ۴۵٫۵۳ شرقی و عرض ۳۶٫۲۵ شمالی بر کنار چشمه آبی رو به شرق مشرف به رودخانه کلو قرارگرفته‌است. آب آشامیدنی شهر و قسمت عظم آب زراعتی زمین‌های اطراف شهر از این چشمه که کانون آبگیر کوه گرده سور کوههای مرزی می‌باشد تأمین می‌گردد.
[۴] از بوکان ۱۰۵ کیلومتر (از طریق جاده شوسه) و از طریق مسیر بوکان-خلیفان-ربط ۱۳۰ کیلومتر و از مهاباد ۱۲۵ کیلومتر؛ همچنین با پیرانشهر ۹۰ کیلومتر و از بانه نیز ۶۰ کیلومتر فاصله دارد.
شهر سردشت در دل رشته کوههای مرزی و در ۳۵کیلومتری اقلیم کردستان عراق و نزدیکترین شهر اقلیم به آن شهر قلعه دزه است.
[۵] مردم این شهر کردزبان بوده و با کردی سورانی و لهجه (مکریانی) صحبت می‌کنند. مردم سردشت پیرو مذهب شافعی اهل سنت هستند.
[۶] این شهر و بعضی از آبادی‌های اطرافش در جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراق بمباران شیمیایی شد.
[۷] از جاذبه‌های گردشگری سردشت می‌توان به آبشار شلماش (در فاصله ۸ کیلومتری شهر، گردنه زمزیران بین سردشت و مهاباد، آبشار رزگه در منطقه آلان، آبشار چکوو تفرجگاه خدرآباد و آب معدنی گراوان در ۲ کیلومتری شهر ربط اشاره کرد.
شهرستان سردشت دارای سه بازارچه مرزی کیله(رسمی) و قاسم رش و اشکان (موقت) می‌باشد.
محتویات
[۸] ۱نامگذاری
۲پیشینه تاریخی
۲.۱بمباران شیمیایی
۳جغرافیا
۴مردم
۴.۱زبان
۴.۲جمعیت
۵مکانهای گردشگری
۶تجارت
۶.۱بازار و گمرک
۷ترابری
۸پانویس
۹منابع
نامگذاری
[۹] برخی براین باورند که سردشت (زَردَشت) از آنجا که این نام را در کُردی «زرتشت» و «زرادشتر» می‌خوانند. عقیده دارند که سردشت از نام زرتشت گرفته شده باشد که بعد از حمله اعراب به ایران به سردشت تغییر نام پیداکرده باشد.
[۱۰] [۱۱] همچنین سردشت می‌تواند از دو قسمت (سر) و (دشت) باشد که به معنی دشتی است که تا رودخانه زاب ادامه دارد.
[۱۲] پیشینه تاریخی
[۱۳] سردشت قبل از اسلام در ضلع شمال غربی شهر کنونی در کنار چشمه آبی بزرگ قرار داشته و مدتی به نام «نیزه رو» نامیده می‌شد و دارای پنج برج و با روی محکمی بوده که آثار آن هنوز پیداست. سردشت یکی از مناطق تاریخی و باستانی است که هنوز آثار متعددی از آن شناسایی نشده و دست نخورده مانده یا به غارت رفته‌است. در نزدیکی سردشت آثار قلعه‌ای مربوط به دوره اشکانیان به نام (وارش قاضی آوا) وجود دارد.
[۱۴] بمباران شیمیایی
[۱۵] نوشتار اصلی: بمباران شیمیایی سردشت
تصویری از قربانیان بمباران شیمیایی سردشت
نیروی هوایی عراق از ۷ تیر۱۳۶۶ با استفاده از بمب‌های شیمیایی در چهار نقطه پرازدحام شهر سردشت (از توابع استان آذربایجان غربی) انجام شد. در این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند.
[۱۶] جغرافیا
[۱۷] سردشت در دامنه کوه گرده سور (Gerde Sûr) گسترده شده‌است، کوهستان‌های قندیل در شمال غربی سردشت قرار دارند. سردشت از شمال با پیرانشهر، از شرق با مهاباد و بوکانو از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه‌است. سردشت از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل(هولیر) و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه‌است. همچنین سردشت دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز با کردستان عراق می‌باشد.
منطقه سردشت کوهستانی، ناهموار پوشیده از جنگل با وسعت ۱۶۶۰ کیلومتر مربع می‌باشد. از کوههای مرتفع منطقه سردشت می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:
[۱۸] بلفت
هوینه مال (جنوب روستای قلعه رهش)
زه ردکه (در منطقه آلان)
سه ری گوم (پشت شهر میرآباد)
ترخان
ابراهیم جلال
کوه نستان
لندی شیخان
داشان قلعه
کاسه بردین
حاجی ابراهیم
برده سپیان
مردم[ویرایش]
← زبانمردم سردشت به زبان کردی سورانی و با لهجه مکریانی (مُکُریانی) صحبت می‌کنند. البته مردم منطقه سردشت نیز با لهجه مکریانی خود تکلم می‌کنند. زبان کردی سورانی شاخه‌ای از کردی کرمانجی شمالی محسوب می‌شود و قرابت‌های همسان با سورانی هولیر در استان اربیل و سورانی بابانی استان سلیمانیه در کردستان عراق دارد. مکریان نام امارت تاریخی است که پیش از قانون جدید تقسیمات کشوری به منطقه‌ای در شمال غربی ایران گفته می‌شد که شامل شهرستانهای تکاب، بانه، سقز، شاهین دژ، بوکان، سردشت، اشنویه، مهاباد و پیرانشهر و نقده می‌شد. البته منطقه رانیه و پژدر و قلادزه را نیز به لحاظ قرابت زبانی و فرهنگی نیز جزء مکریان به حساب می‌آیند.
منبع ← جمعیتژاک دمورگان فرانسوی در سال ۱۲۸۶ که طی یک سفر توریستی از شهر سردشت دیدن کرده، جمعیت این شهر را ۱۵۰۰ نفر ذکر کرده‌است. در نخستین سرشماری در سال ۱۳۳۵ خورشیدی جمعیت این شهر ۲٫۶۴۵ بوده و در سال ۱۳۵۵، جمعیت آن به ۱۰۲۰۷ نفر رسیده که نسبت به دورهٔ قبل ۸۹/۵ درصد، رشد داشته‌است. بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ جمعیت شهر سردشت با ۸۱/۱ رشد به ۴۱۲۳۰ افزایش یافته‌است.
[۲۰] مکانهای گردشگری[ویرایش]
از امکان تاریخی و گردشگری سردشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
[۲۱] رودخانه زاب
رودخانه زاب به طول ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر که از کوههای کردستان سرچشمه می‌گیرد و به طرف مغرب ایران خارج از مرز در کشور عراق به رود دیاله و سد دوکان و سپس به دجله می‌پیوندد. شاخه‌ای از زاب صغیر (که لوی) از کوههای شمال غرب پیرانشهر (سیاه کوه با ارتفاع ۳۵۷۸ متر) شروع شده و ضمن دریافت آب از شعباتی مانند لاوین، بادین وارد تنگ گرژال می‌شود آنگاه در دشت که لوی ۶ کیلومتری سردشت جریان پیدا می‌کند آنگاه از زیر پل فلزی (سردشت- مهاباد- بانه) عبور می‌کند و در پیچ وخم کوهستان جریان پیدا می‌کند و شعبات دیگری مانند چم شلماش و رزگه را دریافت می‌کند و آنگاه مرز بین ایران و عراق را در منطقه آلان تشکیل می‌دهد؛ و بعداً به نام چم تیت وارد خاک عراق شده و سپس با دریافت شعبات مهم دیگر به دریاچه دکان عراق می‌ریزد و به دجله می‌پیوندد.
پل قلاتاسیان
یکی از پل‌های موجود بر رودخانه زاب صغیر پل قلا تاسی یا قلاتاسیان است که به مرور زمان و همچنین بالا آمدن آب موجب تخریب لایه‌های سست سطحی آن شده طول پل شمالی- جنوبی است و در حقیقت به استثنای یکی از ستون‌های شمالی سنگ چینی که ملاط ان تقریباً از پایه شروع شده بقیه ستون‌ها را نگ‌های طبیعی طرفین پل که ناشی از شیب تند کوهستانی و آخرین دامنه آن است با سه ستون سنگی نیمه تمام طبیعی که هر کدام با سنگ چینی محکم پایه‌های اصلی پل را تشکیل می‌دهند ساخته شده‌است. این پل بر سر راه قدیمی میر آباد به مهاباد در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک بنا شده نزدیکترین روستا به پل قلاتاسیان از سمت غربی روستاهای نبی آوا و موسالان است. احتمالاً این پل در اواسط قرن سیزدهم هجری و به دستور شیخ مولانا از مریدان شیخ یوسف الدین برهان بنا شده باشد و به گفته‌ای به پل مولانا نیز شهرت دارد.
گرمابهٔ بیستون
حمام قدیمی (گرمابهٔ بیستون) در داخل شهر که به دستور زمان عزیزخان مکری سیاستمدار کُرد در دوره قاجار ساخته شده‌است.
محوطه‌های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده‌اند، را می‌توان به عنوان بستر و زمینه ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.
منبع تجارت[ویرایش]
بازار و گمرک
[۲۳] سردشت دارای سه بازارچه فعال مرزی قاسم رش، کیله و بیژوه در منطقه آلان است؛ که از طریق گمرک قضایی و بازارچه کیله در سال ۱۳۸۹ ۵۷ میلیون دلار کالا صادر شده‌است.
منبع دست‌اول؟ سردشت مبدأ صدور کالاهای خارجی به بازارچه‌ها و پاساژهای شهرهایی چون بانه، مهاباد و پیرانشهر و حتی ارومیه، می‌باشد. جالب توجه اینکه این در شهرهای مذکور کالاها با قیمت‌های گزاف تر فروخته می‌شوند ولی در شهر سردشت با قیمت نازل می‌توان آنها را خرید.
همچنین سردشت دارای گمرک و مرز زمینی کیله با کردستان عراق می‌باشد که درحال تبدیل شدن به مرز بین‌المللی است. فاصله سردشت از طریق راه آسفالته با مرز ۱۴ کیلومتر و فاصله هوایی سردشت با نقطه صفر مرزی کیله ۸ کیلومتر می‌باشد، و فاصله سردشت با قلادزه (قلعه دیزه) ۳۵ کیلومتر و با رانیه ۶۵ کیلومتر و با هولیر (اربیل) ۲۰۰ کیلومتر می‌باشد. با افتتاح مرز بین‌المللی کیله، سردشت به دروازه ترانزیت ایران در شمال غرب به کردستان عراق، ترکیه، سوریه و حوزه مدیترانه تبدیل می‌شود.
منبع ترابری[ویرایش]
شهر سردشت دارای جاده مستقیم با شهرهای بوکان، ارومیه، مهاباد، بانه و پیرانشهر می‌باشداست که البته جاده بوکان به طول ۱۰۵ کیلومتر شوسه و فقط ۵۵ کیلومتر از سمت بوکان، آسفالت بوده و بزودی قرار است کامل آسفالته بشود.
سردشت دارای جاده آسفالته مناسب با کشور عراق و اقلیم کردستان عراق می‌باشد.
ترمینال سردشت دارای سرویس‌های منظم روزانه به شهرهای بوکان، ارومیه، مهاباد، نقده، پیرانشهر، اشنویه، مراغه، تبریز، تهران، سقز، و بانه می‌باشد.
منابع[ویرایش]
anobanini
راهنمای گردشگری آذربایجان غربی، سازمان ایرانگردی و جهانگردی
